0113

Typy partii politycznych

jowanych, a więc nadawanych przez władcę. Ostatni taki przypadek miał miejsce w Omanie, gdy Jego Wysokość Sułtan Qaboos bin Said nadał ludowi konstytucję Królewskim Dekretem z 6 listopada 1996 r. Jej art. 33 deklaruje zasadę wolności tworzenia stowarzyszeń przy założeniu, że ,zakazane jest tworzenie stowarzyszeń, których aktywność jest sprzeczna z porządkiem społecznym, przyjmuje formy sekretnych działań względnie ma naturę działalności militarnej”. Podobny zapis znajdujemy w konstytucji Bahrajnu z 1972 r. (art. 27). Mimo dość pokrętnej i wcale nie jednoznacznej treści obu artykułów, w obu krajach obowiązuje zakaz działalności partii politycznych. Np. w Kuwejcie przeprowadzane są wybory powszechne do jednoizbowego Zgromadzenia Narodowego, jednak partie polityczne są wykluczone z udziału w nich (obowiązuje generalnie zakaz ich tworzenia), a kandydaci zostają zgrupowani zgodnie z ich afiliacją ideologiczną. W wyborach w 1999 r. liberałowie zdobyli 14 miejsc w parlamencie, tzw. prorządowi kandydaci - 12, islamiści - 20, zaś niezależni - 4.

Arabia Saudyjska i szejkanat Katar to monarchie absolutne, w których władcy, dysponując państwem, nie postrzegają w zasadzie swej władzy jako funkcji publicznej. W tych dwóch krajach również obowiązuje de facto zakaz tworzenia partii politycznych, a głowa państwa skupia w swych rękach najwyższą władzę wykonawczą, sądowniczą oraz prawodawczą.

W Azji istnieją jeszcze przynajmniej 3 kraje, w których obowiązuje zakaz tworzenia i działalności partii politycznych. Bhutan i Brunei to monarchie (w tym drugim sułtanat) konstytucyjne, usytuowane odpowiednio w południowej oraz południowo-wschodniej części kontynentu. W Bhutanie zostało utworzone w 1953 r. Zgromadzenie Narodowe, dało o legislacyjnych uprawnieniach, w którym część deputowanych wybieranych jest w wyborach powszechnych na trzyletnią kadencję (obowiązuje zasada powszechności prawa wyborczego). Jednak podobnie jak w Kuwejcie, partie polityczne zostały wykluczone z procesu rywalizacji wyborczej. W Bhutanie nie ma legalnie działających partii politycznych, a grupy dysydentów tworzą tego typu ugrupowania na terenie Nepalu i Indii. Z kolei w Brunei, zgodnie z konstytucją z 1959 r., władza najwyższa spoczywa w rękach sułtana. Do 1988 r. w państwie tym istniały partie polityczne, nawet opozycyjne. Po uzyskaniu niepodległości w 1984 r. dwie partie polityczne uzyskały status legalnie działających ugrupowań: prorządowa Zjednoczona Partia Narodowa Brunei (BNUP) oraz umiarkowanie islamska, opozycyjna Narodowo Demokratyczna Partia Brunei (BNDP). Jednak ta pierwsza uległa atrofii politycznej i zaprzestała działalności, zaś druga została właśnie w 1988 r. przez władze rozwiązana. Wiatach 90. reżim jeszcze bardziej zaostrzył politykę wobec wszelkiego rodzaju organizacji społecznych, a jedną z ofiar stało się

109