0170

Systemy polityczne współczesnego świata

sformowali swój pierwszy gabinet. Konserwatyści „zameldowali się” na arenie politycznej dopiero w 1944 r., a swój pierwszy gabinet stworzyli w 1949 r. Te dwie partie zdobywają łącznie średnio blisko 80% mandatów w Izbie Reprezentantów, co pozwala im na zmonopolizowanie procesu formowania gabinetów. Między obu partiami następuje dość regularna alternacja władzy, choć w dwóch przypadkach okres rządów jednej z nich znacznie się wydłużał i mieliśmy do czynienia z „koniunkturalną” dominacją polityczną. Chodzi o rządy LPA w latach 1949-1972 oraz rządy ALP w latach 1983-1996. Partia Pracy z zasady tworzy czysto jednopartyjne gabinety o statusie większościowym. Konserwatyści natomiast formują centroprawicowe gabinety koalicyjne, w których uczestniczy Narodowa Partia Australii (NPA), mając status młodszego partnera (pierwszy raz w 1949 r.). Mają one charakter koalicji minimalnie zwycięskich. NPA to ugrupowanie konserwatywne, sytuujące się bardziej na prawo od LPA. Zasługą tej partii stała się polityzacja konfliktu o charakterze centrum -peryferie (ma on jednak zdecydowanie drugorzędne znaczenie) podjęcie próby reprezentowania interesów ludności spoza nadmorskich i uprzemysłowionych okręgów południowo-wschodnich (pas Melbourne-Sydney-Newcastle). NPA ma status trzeciej siły parlamentarnej, zdobywając średnio 15% mandatów w izbie niższej parlamentu. Należy nadmienić, że oprócz tych trzech partii politycznych żadnemu innemu ugrupowaniu nie udało się wprowadzić reprezentantów do izby niższej. Wybory w 1998 r. potwierdziły dominujący charakter schematu rywalizacji dwupartyjnej w Australii.

W Nowej Zelandii do początków lat 90. również funkcjonował dwupartyjny układ rywalizacji politycznej, oparty na dominacji Partii Pracy Nowej Zelandii (NZLP) oraz Narodowej Partii Nowej Zelandii (NZNP). Strukturyzacja systemu partyjnego, podobnie jak w Australii, opierała się na dominacji konfliktu o charakterze socjoekonomicznym. Dominacja obu partii w Nowej Zelandii była zdecydowanie mocniej zaznaczona niż u jej większego sąsiada, gdyż zdobywały one średnio blisko 100% mandatów. Wartość indeksu efektywnej liczby partii w tym okresie wynosiła na poziomie parlamentarnym 2,0. Pojawiały się oczywiście mniejsze partie polityczne (np. Social Credit), którym zdarzało się uzyskać znaczny odsetek głosów wyborczych, ale były one podreprezentowane w parlamencie względnie do niego nie wchodziły, a to za sprawą obowiązującego w tym kraju większościowego systemu wyborczego. Nowy Mieszany System Proporcjonalny (Mixed Member Proportional), bardzo przypominający niemieckie rozwiązania, stal się po raz pierwszy podstawą do przeprowadzenia wyborów w 1993 r. Jeszcze wówczas dwupartyjny mechanizm rywałizacyjny nie został zachwiany, gdyż partiom mniejszym udało się wprowadzić do parlamentu tylko

166