10097

Koszty logistyki przedsiębiorstw

gdzie:

AA - odchylenie bezwzględne,

Ai - wielkość badanego zjawiska w danym okresie,

A₀ 1 wielkość badanego zjawiska w okresie bazowym, np. w roku ubiegłym, założenia planu itp.

Pogłębioną ocenę daje odchylenie względne, które uwzględnia zmianę, jak, na badane zjawisko wywiera zmiana innego zjawiska, np. przy badaniu wartości zakupu materiałów uwzględnić wielkość produkcji (sprzedaży), gdyż wpływa ona na wielkość zakupu. Obliczenie odchylenia względnego wymaga ustalenia: zjawiska podstawowego i tempa jego zmian, wielkości zjawiska badanego, gdyby zmieniło się ono w tempie zmian zjawiska podstawowego oraz odchylenia między rzeczywistym stanem zjawiska badanego a skorygowanym stanem tego zjawiska o wskaźnik zmian zjawiska podstawowego. Odchylenie względne obliczamy według wzoru:

AAw = Ai - Mo —,

gdzie:

Po i Pi — wielkość zjawiska podstawowego odpowiednio w okresie bazowym i badanym.

Sposób liczenia odchylenia względnego przedstawia przykład, gdzie wartość analizowanych zjawisk w okresie bazowym i badanym podano w tabeli 33.

Tabela 33. Wartość produkcji i zakupu materiałów w okresie bazowym i badanym

Zmienna

Okres 0

Okres 1

P - wartość produkcji (w zł)

A — wartość zakupu materiałów (w zł)

100 000 40 000

120 000 1 50 000 |

Odchylenie bezwzględne: AA 1 50 000 - 40 000 i 10 000 zł,

Odchylenie względne: AA„ = 50 000 - 40 000§—99° = 50 000 - 48 000 = 2 000 zł.

100000

Odchylenie bezwzględne wynosi 10 000 zł, ale względne tylko 2 000 zł. Oznacza to, że wzrost produkcji spowodował przyrost zakupu materiałów o 8 000 zł, zaś przyrost o 2 000 zł nastąpił z innych przyczyn.

Odchylenie bezwzględne i względne mają zastosowanie w analizie przyczynowo-skutkowej. która polega na ustaleniu wpływu poszczególnych czynników na powstałe odchylenie. Jest wiele sposobów, które mogą być zastosowane w analizie

u/niuw kosztów logistyki na wynik finansowy, rentowność i wartość

przyczynowo-skutkowej. Jednym z nich jest metoda podstawień łańcuchowych, która polega na:

— ustaleniu czynników, które wpływają na dane zjawisko oraz charakteru związku tych czynników z badanym zjawiskiem, np. suma, iloczyn, iloraz itp„

— obliczeniu wpływu poszczególnych czynników na powstałe odchylenia,

— zestawieniu struktury wpływu tych czynników na odchylenia i dokonaniu ich oceny.

Praktyczne zastosowanie metody podstawień łańcuchowych przedstawia przykład, gdzie wartość zużycia konkretnego materiału w przedsiębiorstwie jest iloczynem następujących czynników:

Z„, = q x n x p,

gdzie:

q- ilość produkcji,

| “jednostkowe zużycie materiałów, p — jednostkowa cena materiałów.

Wartość zużycia materiału i wielkości poszczególnych czynników podano w tabeli 34.

Tabela 34. Wartość zużycia materiału i wielkości wpływających na nie czynników w przedsiębiorstwie

Zmienna	Jednostka miary	Okres 0	Okres f
Q	szt.	8 000	10000
n	kg	60	50
p	zł/kg 11	(00	120 I
Zm	zł	480000 1	600 000 \|

Odchylenie bezwzględne wynosi: AZ,_r = Zmi - Z,,*) = 600 000 - 480 000 - 120 000 zł.

Na powstałe odchylenie wpływ miały wymienione trzy czynniki. Dla ustalenia wpływu poszczególnych czynników dokonamy stosownych obliczeń:

(1) wpływ zmian ilości produkcji: AZn,, = qi x noxpo - qo x no xpo,

AZ™ = 10 000 x 60 x 100 - 8 000 x 60 x 100 1 600 000 - 480 000 = 120 000 zł;

(2) wpływ zmian jednostkowego zużycia materiału: AZ™, = qi xn, xpo - q, x noXpo, AZm= 10 000 x 50 x 100- 10 000 x 60 x 100 = 500 000 - 600 000 = - 100 000;

(3) wpływ zmian cen jednostkowych materiałów: AZ,,,, = qi x nj x H x ni x p₀, 42 = 10 000 x 501 120- I0000 x 50x 100 = 600 000 - 500 000 = 100 000 zł.