1 (213) 2

Po Szwoleżerze Stachu, który drukiem ukazał się w 1900, w 1901 wychodzą w Petersburgu nakładem Grendyszyńskiego Czterej gwardziści, których drugie, już warszawskie wydanie z 1909 i wszystkie następne ukazują się pod tytułem Młodzi gwardziści. Akcja tej powieści osnuta jest na tle wypadków związanych z obroną Warszawy w 1794, a więc w tym samym kręgu historycznym co Oblężenie Warszawy. Tak więc do scedowanej mu w 1880 przez Kraszewskiego ⁴ historii powstania kościuszkowskiego autor Oblężenia sięgnął dopiero po latach dwudziestu.

W tym samym roku co Gwardziści wychodzi drukiem Widmo Ibrahima (Korybut Wiśniowiecki) i Szwedzi w Warszawie (czasy Jana Kazimierza), i są na warsztacie Przygody Adamka (próba porwania Stanisława Poniatowskiego przez konfederatów), które drukiem ukazują się w roku następnym. Trudno jest ustalić kolejność napisania Czterech gwardzistów, Widma Ibrahima i Szwedów w Warszawie, powieści o akcji umieszczonej w zupełnie różnych epokach historycznych. Hipoteza, że któraś z nich, np. Gwardziści, została napisana o kilka lat wcześniej, nie wydaje się słuszna. Wypadek bo_;wiem z opóźnionym wydaniem Austriaków (jeśli nie zachodzi tu omyłka w dacie) jest w praktyce wydawniczej Przyborowskiego zupełnie wyjątkowy.

Wiosną 1902 pisze Przyborowski Na San Domingo, powieść ta' ukazuje się drukiem na jesieni tegoż roku. W rok później zimą lub wiosną pisze Przyborowski Noc styczniową,, która drukiem ukazuje się tego samego roku, w czterdziestą rocznicę wybuchu powstania. Również latem w roku 1903 powstaje Było to pod Jeną (druk 1904). Po Jenie mamy znów trzy lata przerwy.

Dopiero w 1906 ukazuje się Olszynka Grochowska. Wiosną 1907 pisze Przyborowski Racławice, a latem Adiutanta naczelnego wodza (powstanie listopadowe). Obie książki ukazują się drukiem tego samego roku, a Racławice już po dwóch latach mają drugie, a jeszcze po roku trzecie wydanie.

W roku 1908 ukazują się drukiem powieściowe trojaczki: Pod Stoczkiem, Reduta Woli i Grom maciejowicki, z tych dwie ostatnie zostały napisane w roku wydania, a w 1909 Młody konjederat barski. W tym samym roku pisze Przyborowski Grunwald, który na półkach księgarskich pojawia się dokładnie w 500 rocznicę bitwy.

Latem grunwaldzkiego roku, na wakacjach w Policznie, gdzie — podobnie jak w Wyględówku pod Radomiem — przyszło na świat najwięcej powieści młodzieżowych Przybór o wskiego, powstaje Berezyna i Jak Prusacy uciekali z Warszawy.

I-I

Rok 1911 jest znów rokiem urodzaju. W odstępach tygodniowych ukazują się: Zdobycie Sandomierza, Bóg mi powierzył honor Polaków i Berek pod Kockiem. Pierwsza i trzecia chrzest drukarski otrzymują już tego samego roku, druga w następnym. I znów Policzna, latem roku 1912: Rok krwi i niedoli i — być może trochę później, na kilka miesięcy przed

210

PWIfflm.......

■■■.....