201030Image0100

ZARYS CHEMII KOSMETYCZNEJ

W grupie kosmetycznych czynników natłuszczających występują również częściowe e kwasów tłuszczowych z alkoholami wrelowodoroflenowymi, głównie gliceryną, glikol polietylenowym oraz sorbitanem. a także produkty ich oksyetylenowania. O częściowy estrach tłuszczowych glikolu polietylenowego (ryc. 232) i sorbitanu (ryc. 230 i 231) wspoi niano już podczas omawiania emulgatorów kosmetycznych (rozdz. 7.3.2). Przy omawian pochodnych gliceryny podkreślono natomiast (rozdz. 7.3.2), że działanie natłuszczające wi kazująoksyelylenowane mono- i digliceryniany tłuszczowe oraz oksyctylenowane olejem linne i zwierzęce (trójgliccrydy). Wzory ogólne oksyetylenowanych mono- i dig/icerydót przedstawiono na rycinie 250, a znane są one jako Oxipon 2145 (oksipon 2145), Softigen 767

186

Oksipon 2145 jest mieszającym się z wodą, oksyciylenowanym monoestrem gliceryny i kwa-tu izostearynowcgo. Softigen 767 należy natomiast do oksyetylenowanych mono-digłiccry-dów. przy czym występują tam reszty nasyconych kwasów tłuszczowych o 8-12-węglowych łańcuchach. Softigen 767 może być stosowany jako czynnik natłuszczający w preparatach do kąpieli, golenia, pielęgnacji ciała, a także jako kosmetyczny solubilizator olejków eterycznych.

Wartościowymi środkami natłuszczającymi są również produkty oksyetylenowania niektórych naturalnych olejów roślinnych (olej z oliwek, olej rącznikowy) lub zwierzęcych (olej z podskórnej tkanki tłuszczowej norek). Przykładowo, oksyetylenowany olej oliwkowy (Onipon 288) jest stosowany w szamponach, preparatach do kąpieli oraz artykułach mających postać roztworów wodno-alkohol owych. Podobne zastosowanie ma oksyetylenowany olej z podskórnej tkanki tłuszczowej norek (Oxipon 306), który dobrze przenika przez skórę i jak się przyjmuje, zapobiega wiotczeniu skóry i powstawaniu zmarszczek. W artykułach kosmetycznych przeznaczonych do pielęgnacji ciała i włosów występuje również sam. nie oksyetylenowany tłuszcz z norek, bogaty w wielonienasycone kwasy tłuszczowe.

Należy podkreślić, że oksyelylenowane trójglicerydy są nie tylko związkami o właściwościach natłuszczających, ale mogą także być solubilizalorami ułatwiającymi mieszanie się olejowych składników preparatu (olejków eterycznych, witamin olejowych) z wodą.

Pochodne amidów kwasów tłuszczowych

Wiele kosmetycznych związków natłuszczających wywodzi się z pochodnych kwasów tłuszczowych o budowie amidowej. Funkcję składnika natłuszczającego mogą spełniać m.in. N.N-dimctyloaminopropyloamidy kwasów występujących w tłuszczu norek (ryc. 251), znane pod nazwą handlową Foamole B.

_xCH₃

Foamole B

S^^Ns

gjll CH₃

R — reszta alkilowa kwasów

występujących w oleju z tkanki tłuszczowej norek

Ryc. 251.

Poza wspomnianym Foamolem B (ryc. 251), stosowane są także N-hydroksyalkiloami-dy (alkanolamidy) o wzorach I-III, przedstawionych na rycinie 252.

Monoalkanolamidy (wzór I) powstają w reakcjach kwasów tłuszczowych z odpowiednim aminoalkoholem, przez bezpośrednie ogrzewanie równoważnych ilości reagentów i przy jednoczesnym oddestylowy waniu wody. Uzyskiwany tym sposobem produkt zawiera jednak wiele zanieczyszczeń. W przypadku zastosowania aminoetanolu są nimi m.in. mydła ami-noetanołowe (RCOO—NH^CHjCHjOH), aminoestry (RCOOCHjCHjNHj), amidoestry (RCOOCHjCHjNHCOR). Czystsze alkanolamidy I moża otrzymać natomiast w reakcjach estrów metylowych kwasów tłuszczowych z aminoalkoholami (ryc. 253). Podobnie wytwarzane są dialkanolamidy II (ryc. 252).

W alkanolam idach 1-111 (ryc. 252) podstawnikiem R jest łańcuch alkilowy nasyconego lub nienasyconego (oleinowy, linolenowy) kwasu tłuszczowego, ale reszta alkilowa R może wy-

187

Rbździał’9