201030Image0123

ZARYS CHEMII KOSMETYCZNEJ

estrów kwasów tłuszczowych, o długich nicrozgałęzionych łańcuchach alkilowych (kwas stearynowy, palmitynowy), w grupie estrowej występuje z reguły reszta alkoholu krótkołańcucho-wego (izopropanolu, butanolu), co zapewnia oleistą konsystencję związku. Emolienty o budowie estrów butylowych kwasów tłuszczowych mogą być pochodnymi zarówno alkoholu n-butylowego, jak i izobutanolu. O estrach izopropylowych kwasów tłuszczowych wspomniano już w rozdziale 9 (ryc. 248), gdyż estry takie wykazują również właściwości substancji natłuszczających.

Kolejną grupę emolientów estrowych tworzą estry kwasu mlekowego i kwasów dikarbo-ksylowych (adipinowym. sebacynowym). Wzór ogólny adipinianów i scbacynianów przedstawiono na rycinie 300, mleczanów natomiast na tycinie 2S7, mleczany wykazują bowiem także właściwości natłuszczające. Przykładowo, emolientem jest adipinian di-n-butylowy (n=4, ryc. 300), występujący pod nazwą handlową Cetiol B. Emolienty z grupy adipinianów i mleczanów tłuszczowych są stosowane również w mieszaninie z IV-rzędowymi solami amoniowymi, które mogą wzmacniać ich działanie. Jak bowiem przedstawiono w rozdziale 7.2, sole amoniowe odznaczają się dużym powinowactwem do keratyny, wpływają jednocześnie na jej uelastycznienie, gładkość i delikatność. Czynniki zmiękczające naskórek, o tak dobranym składzie, występują pod nazwą handlową Ceraphyle.

Diestry sebacynowe (n=8, ryc. 300) z alkoholami niskocząsteczkowymi (etanolem, izo-propanolem, //-butanolem) są stabilnymi olejami, dobrze tolerowanymi przez skórę i łatwo się rozprowadzającymi. W kosmetyce emolienty sebacynowe [Schercemol DIS, DBS (sc-bacynian dibutylowy)] występują w postaci olejowych składników, m.in. emulsji i kremów.

O

n=4 - Diestry kwasu adipinowego (R - reszta alkilowa alkoholu tłuszczowego lub butanolu) >i=8 — Diestry kwasu sebacynowego (R - grupa etylowa izopropylowa butylowa)

Ryc. 300.

Właściwości emolientów wykazują również syntetyczne estry średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych (np. oktanowego, dekanowego) z gliceryną. Są to stabilne chemicznie oleje, odznaczające się dobrymi właściwościami rozprowadzającymi i penetrującymi, które stosuje się jako składniki tłuszczowe kremów, preparatów świalłochronnych.

Jak już wspomniano w rozdziale 7.3.1, do substancji zmiękczających naskórek często wykorzystywanych w kosmetyce należą tłuszcze owczej wełny (tłuszcze wełniane, lanolina) oraz niektóre produkty wytwarzane na ich bazie. Skład chemiczny tłuszczów wełnianych omówiono już w rozdziale poświęconym emulgatorom kosmetycznym (rozdz. 7.3.1), Oprócz samych tłuszczów wełnianych, właściwość zmiękczania naskórka mają również płynna frakcja tej substancji (Lanogene), a także niektóre produkty powstałe na bazie chemicznej modyfikacji tłuszczów wełnianych. Do takich produktów należy zaliczyć alkohole izolowane z tłuszczów wełnianych, których skład omówiono w rozdziale 7.3.1. Emolicnta-mi kosmetycznymi wytwarzanymi na bazie tłuszczów wełnianych są również produkty ich acetylowania (Acylan, Lanacet, Modulan). Modyfikacja taka prowadzi do substancji o konsystencji bardziej płynnej niż wykazywana przez substrat, a jednocześnie pozbawionej praktycznie właściwości emulgujących.

Do środków zmiękczających naskórek, a wywodzących się z. tłuszczów wełnianych, maź-aa tci zakwalifikować pochodne IN/ -rzędowej propylenodiaminy acyłowanej kwasami wełnianymi. o wzorze przedstawionym na rycinie 206.

•aseł

Z. substancji pochodzenia zwierzęcego, oprócz lanoliny i jej pochodnych,emolientem jest również wydzielina, gruczołu kuprowego ptaków wodnych (PCLj, którą omówiono już w rozdziale 9.

Właściwość zmiękczania naskórka mają również lecytyny (ryc. 214) oraz surowce roślinne. bogate w Śluzy, m.in. wyciągi z korzenia i liści prawoślazu, liści podbiału, odtłuszczone siemię lniane oraz scharakteryzowane w rozdziale lO agar i gumy (guma arabska, traga-kanla).

Działanie emolientów wzmacniają składniki o właściwościach keratolitycznych, m.in. kwasy salicylowy (ryc. 40), rety no wy (ryc. 133), lub mocznik zastosowany w dużym stężeniu. Przyjmuje się, że właściwości keratol i tyczne mocznika są związane z przerywaniem wiązań wodorowych w keratynie, co nasila proces jej denaturacji i solubilizacji. Mocznik zastosowany natomiast w niskim stężeniu przyspiesza gojenie się ran i dlatego też związek ten występuje m.in. w składzie kremów do rąk i płynów po goleniu.