201505284541

Ewa<»T225—---

<96_______''Tu* panii^. która jednoczy wybr,_r

. „.,,_oWOści». isinicji- ^,L' j;. idualnc dążenia do ksztal opisuje "hwwriad    _formy. w*P^,c,a _jcnj_c historycznych dylem.,

egzystencjalny z wy    jącząc wspo literackich”¹⁰. Sienkiewicz

towania biograli.^J^^^racko oswojonym.

,ów Życia z wtedząo    ,_uży| ^ch^ _woj₀nym. jakkolwiek

ars ^ K»r-r .ssssui--*. *...

recepcji Sienkiewiczowskiej powie-Aby wzmocnić wcrterow.sk. trop    ' _oca|_ająco-trag.czny wy_miar

ści o bczdogmatowcu, spójrzmy "W* _odstawą życia, zyskuje stop-milości. Dla Płoszowskicgo sUje s.y ^ _{Q deka}dcncie - wymiar me-niowo - to znaczące i zaskakujące w p _Werter, dokonuje takiego wy-tafizyczny. Równocześnie Płoszows . J _skonkrctyzować. Oburza go boru obiektu miłości, aby nic mogła się _painjętamy, że Lotta wyczula „plaska i nędzna buchalteria ma żens    ołtarza i łóżka” (określe-

instynktownie tę niechęć swego wielbiciela do „

nic Piwińskiej):

• mn^liwość posiadania mnie czym mmc w twych oc/iich Boję się, boję się, żc tylko niemożliwość posi

lak bardzo pożądaną¹ *.

Czy refleksja Płoszowskicgo nie brzmi podobnie.

Gdyby ona dziś stała się wolną - pochwyciłbym ją dla siebie bez wahania - ale gdy-S S nie była wysJa za mąZ... kto wic... wstyd mi wypowtcdz.ee tę myśl, a jed-nak. być może, żebym jej mniej pożądał (s. 188).

Charakterystyczny dla romantyków sprzeciw wobec wartości oficjalnych odnajdujemy również w tej oto znamiennej awersji Płoszowskiego:

Zresztą ten Kromicki zniża w moich oczach Anielkę, szpeci ją, sprowadza ją do tego płaskiego typu panny na wydaniu (s. 85).

Oficjalny styl ludzkiego życia budzi w Płoszowskim, bywalcu salonów i estecie, uczucia co najmniej ambiwalentne. Jednak miłość nie mieści się dlań w stylu oficjalnym i konwencjonalnym. W Bez dogmatu jest to „uczu-

¹⁰    Ibid., s. 24-25.

¹¹    Cytaty lokalizowane są wg wydania: H. Sienkiewicz, Bez dogmatu, Warszawa 1978. s. 283; w dalszej części pracy strona podawana jest bezpośrednio po cytacie.

¹²    PW ^z Powieści Goethego lokalizowane są wg wydania: J.W. Goethe, Cierpienia młodego Wertera, przeł. L. Staff, oprać. O. Dobijanka-Witczakowa, Wrocław 1971, s. 136.