279

279

prostopadłych jest - jak wiadomo - informacją oczywistą, która nie wymaga opisu za pomocą wymiarów. Jednak po pominięciu współrzędnych położenia środka otworu nie byłoby oczywiste, że środki te powinny pokrywać się. Natomiast po pominięciu promienia zabrakłoby ważnej informacji o zewnętrznym kształcie części. Oba wyodrębnione układy opisują różne, niezależne cechy konstrukcyjne i stąd są od siebie niezależne, a co za tym idzie, cały układ nie może być traktowany jako zamknięty.

Zasada niezamykania wymiarów dotyczy wyłącznie wymiarów podanych bezpośrednio na rzutach przedmiotu i nie obowiązuje w stosunku do wymiarów zawartych w tablicach danych technicznych umieszczanych na rysunkach wykonawczych niektórych części maszyn, np. kół zębatych. Od zasady niezamykania wymiarów można odstąpić również w zapisie wymiarów na rysunkach stanowiących ilustrację pojęć przedstawianych w normach przedmiotowych. W ogólnym przypadku (a tak są z reguły zredagowane normy) trudno wskazać wymiary mniej ważne i przez podanie wszystkich umożliwia się w razie potrzeby bezpośrednie wykorzystanie każdego z nich, bez dodatkowych obliczeń.

7.7. Zasady wymiarowania wynikające z potrzeb konstrukcyjnych i technologicznych

Dobór układu wymiarów nie może być przypadkowy, lecz powinien wynikać z analizy obejmującej zarówno cel, dla którego tworzy się konstrukcję, jak i dostępne środki pozwalające na jej realizację. Należy bowiem pamiętać, że wymiar wyznacza liczbowe wartości cech konstrukcyjnych. Dobierając w procesie konstruowania wymiary, umożliwia się wykonanie wytworu jako układu materialnego. Tak więc przyjęty układ wymiarów determinuje wykonanie wytworu.

Układ wymiarów musi zatem zagwarantować zaspokojenie określonych potrzeb przez dany przedmiot, a także to, że wytworzenie go będzie możliwe z użyciem dostępnych środków.

To, czy układ wymiarów spełni powyższe cele, zależy w głównej mierze od wyboru baz wymiarowych, tj. pewnych elementów przedmiotu, takich jak płaszczyzny, krawędzie, osie symetrii itp., względem których określa się położenie innych. Z teorii konstrukcji wynika, że wybór baz wymiarowych powinien być tak dokonany, aby [9]: