45 2

Dekoracje roślinne wczoraj i dziś

poszczególnych kompozycji, można było zidentyfikować twórcę. Najmłodszy przedstawiciel rodu Oha-ra, działając w stylu wolnym i abstrakcyjnym, wprowadził w szkole pięć nowych zasad: 1) naturalności - życia i ruchu istniejącego w naturze, 2) koloru, 3) wrażenia masy, 4) efektu linii, 5) abstrakcji. Stylem o bardzo swobodnym układzie jest jiyubana, która nie realizuje żadnych sztywnych zasad, nie korzysta z wzorów. Twórca sięga przede wszystkim po szczególny rodzaj naczynia, najczęściej codziennego użytku (może to być talerz, popielniczka, taca). Rodzaj i barwa naczynia ma duże znaczenie dla całości układu; ponadto ważne są barwy, kształty, linie, proporcje, kontrasty, przestrzenność, głębia, harmonia, sugestywność i wrażenie, przez które autor wyraża własne odczucia. Właściwe rozłożenie elementów kompozycji pozwala osiągnąć efekt równowagi; dla zachowania tego efektu niekiedy stosuje się prawo kontrastu - na przykład kilka drobnych kwiatów z jednej strony układu należy zrównoważyć pojedynczym dużym kwiatem po drugiej stronie. Ważna jest perfekcyjna znajomość materiału roślinnego; wśród elementów żywych często pojawiają się suszone trawy i korzenie, a także preparowane i malowane. Mistrz stylu wolnego - Meikof Kasuya - podzielił linie w kompozycji na pięć grup: proste równolegle, skośne, łukowate, spiralne i zygzakowate. Wyjściem do dalszych poszukiwań są schematy wymienionych linii i elementów geometrycznych (trójkąt, kolo, owal, kwadrat, prostokąt) oraz linii krzyżujących się i równoległych w interpretacji trójwymiarowej. Warto wspomnieć jeszcze o stylu abstrakcyjnym, w którym autor rezygnuje z tylu elementów, bez ilu kompozycja jest zgodna z intencją twórcy. Pozostają oczywiście linie, kształty i barwy, ale wyrażane często nie za pomocą roślin, a materiałów nieorganicznych (plastiku, szklą, metalu). Dyskusyjną sprawą jest obecność w tych układach deformacji i bardzo silnych kontrastów oraz wpływ twórcy na formę roślin i ich barwę. Niekiedy

autor posuwa się do destrukcji, niszcząc rośliny, łamiąc, pozbawiając liści i płatków. Styl przedmiotowy kładzie główny nacisk na przedmiot umieszczony w punkcie centralnym kompozycji, wykonany na przykład z kamienia, drewna lub metalu, do końca dominujący nad całym układem (także nad obecnymi roślinami). Zdarzają się nawet kompozycje prawie całkowicie pozbawione roślin. A jednak zawsze najwyższą ocenę zyskuje działanie zgodne z naturą, a więc układanie kwiatów w taki sposób, aby zachowały własny, naturalny charakter. Ikebana wciąż znajduje nowych zwolenników, zawodowych projektantów i milośników-amatorów na całym świecie.

Charakterystycznym przykładem umiejętności harmonijnego łączenia architektury z naturą są znane na całym świecie japońskie ogrody. Ogród japoński nawiązywał do rodzimego krajobrazu przedstawionego w miniaturze. W sposób symboliczny odtwarzano japoński pejzaż: bezmiar morza i piętrzące się nad nim górskie szczyty. Ogrody chińskie i japońskie (VIII—XII wiek) składały się ze zbiornika wodnego, kamieni i roślin zielonych (kamienie w kształcie żółwia symbolizowały długowieczność). Rozkwit japońskich ogrodów przypadł na wiek XVI, kiedy to pod wpływem buddyjskiej sekty zen zalecającej medytację, kształtowano środowisko w taki sposób, aby potęgowało nastrój spokoju i skupienia. Wtedy to powstały m.in. słynne ogrody piaskowe, składające się z zagrabionego w rysunek fal gruboziarniste-Ikebana-styl nageire go piasku i kilku kamieni. Inne ogrody tworzono i przeznaczano do ceremonii

ABC Floirstrki •

47