560,561

560

Teorie literatury X X u u kM

Hegemonia

Zachodu

Przymiotnik „postkolonialny", wedle autorów wpływowej antologii Th pire Writes Back: Theory and Practice in Post-Colonial Literatura (i K<>), mlmtU się do wszelkiej kultury „naznaczonej procesem imperialnym od czasów IoiIm||H zacji aż do dziś”. Oznacza to, że badania postkolonialne dotyczą z jediuj iiuffl wszelkich tekstów czy dyskursów, które uczestniczą w opisanym wyżej pi ot ujednolicania innych kultur oraz - z drugiej strony - tekstów i dyskursów. li tityfl się temu procesowi sprzeciwiają.

Ale badania postkolonialne zajmują się nie tylko hegemoniczną rolą /iitihfl du i uciśnionej pozycji kultur Trzeciego Świata. Obejmują one bowiem tiikitl dzenie dyskursywnych represji wszelkich mniejszości etnicznych i tcliyljuytdl w strukturach danej zbiorowości oraz jakichkolwiek relacji między ccntiuiD kttfl turowym, ustanawiającym normy i wzorce zachowań, oraz marginesem, w ku n y|M dominuje tendencja naśladowcza. W ten sposób analizować można zarówno mdl stowskie wyobrażenia danej społeczności, jak i pozornie niewinne zależni hu¹1 hol turowe między dominującym politycznie i kulmrowo Zachodem a panM\vit|M domagającymi się tożsamości skonstruowanej na jego życzenie'⁷.

* 1907    *

Nr inw- w.„

T2008

Z tego powodu niektórzy badacze domagają się analiz postkolonialnyeh w odnlPsliMilii dl literatury i kultury polskiej - zob. np. artykuł pionierki polskich badań poslknlnllliilin > li K.M. Thompson, Salda sprawapolska, oraz odpowiedź Z. Najdera, Kultura i iuiptrialhm Czy Polacy i</.postkolonialnl", „Kuropa Tygodnik Idei" looj, nr it>.

Chronologia

19 |i>: Aime Cesaire, czarnoskóry poeta z Martyniki, ogłasza tom wierszy Cabier J'un retour aupays natal, uznany za jeden z pierwszych literackich manifestów postkolonializmu.

• >*47: Indie uzyskują niepodległość.

n>ąK: Czarny Orfeusz, antologia frankofońskiej poezji afrykańskiej zredagowana przez I .co polda Senghora z przedmową Jeana Paula Sartre’a.

1 <>so: Aimć Cesaire, od 1945 deputowany partii komunistycznej na Martynice, ogłasza Di 1 cours sur le co/onialisme, gwałtowny atak na hipokryzję kultury zachodniej, która najdrii pieżniejsze swoje właściwości eksportuje do zamorskich kolonii.

19 S ł: Frantz Fanon, jeden z fundatorów badań postkolonialnyeh, ogłasza książkę Czarna sko ra, białe maski, w której opisuje elementarny efekt kolonializmu, jakim jest przyjmowanie „białej” kultury przez kolorowych.

Francuski demograf Alfred Samy wymyśla termin „Trzeci Świat”.

n»S K: Wydawnictwo Heinemann publikuje powieść Chinua Achebe Things FallApart, któi.1 rozchodzi się w trzech milionach egzemplarzy.

1960: Karaibski pisarz George Lamming w Przyjemnościach wygnania czyta Burzf Szekspi ra. Eksperyment dydaktyczny Prospera uczącego języka angielskiego Kalibana porów nujc z zamykaniem Kalibana w więzieniu. ¹

1

96 1: Wyklęty lud ziemi Fanona (z przedmową Jeana Paula Sartre’a), który w latach 1957-1901 pracował dla Algierskiego Frontu Wyzwolenia Narodowego. W tym założycielskim tekś cic postkolonializmu wyróżnione zostały trzy fazy kolonializmu: 1. Przyjęcie kulturowego modelu narzuconego przez kolonizatora. 2. Zakwestionowanie tej postawy i poszukiwanie własnych korzeni. 3. Rewolucyjna walka wyzwoleńcza w imieniu mas. Ostatecznym etapem dckolonizacji jest uzyskanie niepodległości. Dzieła Fanona wpłynęły na rozwój ideologii ruchu Black Power w Stanach Zjednoczonych.

19611 Algieria odzyskuje suwerenność.

19641 Na uniwersytecie w Leeds zostaje zorganizowana pierwsza konferencja na temat literatury wspólnot narodowych (commowwea/th literaturę). Jej podtytuł Unity and l)lver~ sity in a Cnmtnon Cu/ture (jedność I różnice wspólnej kultury) bardzo dobrze poka