88 89 2

■ szóstą. następnie temperatura podnosi się, osiąga najwyższy poziom między godr. 17 a 20, po czym rozpoczyna się jej spadek.

Wahania ogólnej temperatury ciała w ciągu dnia przekraczające 0,5" powinny budzić przypuszczenie gorączki. W ocenie poziomu ogólnej temperatury ciała ma także znaczenie stan odżywieniu badanego: u chorego wyniszczonego poranną ogólną temperaturę ciała wynoszącą 36,9' należy uważać za gorączkową.

Jednorazowe mierzenie ogólnej temperatury ciała nie ma większego znaczenia, gdyż sw tudczy jedynie o tym, czy w czasie mierzenia jest ona prawidłowa, czy też obniżona albo gorączkowa. Natomiast duże znaczenie ma mierzenie wielokrotne w pewnych odstępach czasu. Przeważnie mierzy się ogólną temperaturę ciała rano o godzinie 7—9 i wieczorem między 16 a 18. Jeżeli istnieje podejrzenie gorączki w innych godzinach, mierzy się temperaturę częściej, nieraz co 3 godziny w ciągu dnia i w nocy.

lecząc punkty oznaczające poziom ogólnej ciepłoty ciała przez cały czas choroby otrzymujemy krzywą temperatury ciała. Krzywa taka ma w iclk ic znaczenie w chorobach gorączkowych, gdyż umożliwia śledzenie przebiegu ogólnej temperatury ciała i ustalenie toru gorączkowego, który w niektórych chorobach jest zmienny.

Zgodnie z Wunderlichem ogólną temperaturę dała w granicach:

1)    od 37,3 do 38° uważa się za stan podgorączkowy;

2)    od 38 do 38,5° — za lekką gorączkę;

3)    od 38,5 rano do 39,5* wieczorem za gorączkę umiarkowaną;

4)    od 39,5 rano do 40,5” wieczorem za znaczną gorączkę;

5)    powyżej 39.5 rano i powyżej 40,5‘ wieczorem za gorączkę wysoką;

6)    powyżej 41" za temperaturę nadmierną (hyperpyresk s. hyperpyrem); taką gorączkę najczęściej spotyka się w durzę powrotnym. Chorego można utrzymać przy życiu jedynie wtedy, gdy gorączka nadmierna trwa krótko.

W godzinach porannych gorączka przeważnie jest niższa niż wieczorem. Czasami jednak zdarza się stan odwrotny. Jest to wtedy gorączka o tor ze odwrotnym (febris typa iiwerso). Taki tor najczęśdej występuje w gruźlicy płuc

Zależnie od wielkości różnicy między najwyższą i najniższą ogólną temperaturą dała w dągu doby odróżnia się kilka torów gorączkowych, mianowide:

U gorączkę ciągłą {febris continua) cechującą się tym, że wahania ogólnej temperatury dała w ciągu dnia nie przekraczają I ;

2)    gorączkę zwalniającą {febris remiilensi którą cechuje to, żc wahania gorączkowe w dągu dnia przekraczają I . dochodząc do 1,5 ; odmianę tej gorączki stanowi gorączka trawiąca {febris /nrtiai), polegająca na tym. że ogólnie temperatura dała utrzymuje się przez pewien czas w dągu doby na bardzo wysokim poziomie gorączkowym, a następnie tego dnia spada wśród obfitych potów do poziomu prawidłowego lub nawet niżej, tak że różnica między nąjwymą a najniższą temperaturą tego samego dnia wynosi 3—4°; gorączkę trawiącą spostrzega się często w galopujących suchotach płuc (phihisis pulmonum jtoridat

3)    gorączkę przerywaną {febris intermittens) charakteryzującą się urn, żr po kilkugodzinnym napadzie gorączkowym następuje przerwa bez* gorączkowa; taki lor gorączkowy jest znamienny dla zimnicy;

m

4)    gorączkę nieregularną (febris irregularls) — gdy na tej marnej krzywej gorączka nic zachowuje jednego toru;

5)    gorączkę powrotną: jeżeli okresy gorączkowe w przebiegu tej samej choroby nawracają, mówimy o gorączce powrotnej (febris recurrm), do chorób przebiegających z taką gorączką należą: dur powrotny, gorączka wołyńska, czasami też ziarnica złośliwa i in.

Ze względu na przebieg gorączki odróżnia się w chorobach zakaźnych kilka okresów, nic zawsze jednak wyraźnych: okres wzrostu, czyli wzmagania się ogólnej temperatury ciała (stadium inerementi): w jednych chorobach (ostre płatowe zapalenie płuc, dur powrotny, dur osutkowy, płonica) ogólna temperatura ciała podnosi się przeważnie wśród wstrząsających dreszczów bardzo szybko, osiągając wysoki poziom gorączkowy, w innych natomiast, np. w durzę brzusznym, narasta powoli w ciągu kilku dni;

okres szczytu choroby (ocme, fastigium, stadium acmes), podczas którego gorączka utrzymuje się stale na wysokim poziomie; okres ten trwa, zależnie od rodzaju choroby, od kilku dni (np. w ostrym płatowym zapaleniu płuc) do kilku tygodni (np. w durzę brzusznym);

okres ustępowania gorączki (stadium decrementi): w jednych chorobach, np. w ostrym płatowym zapaleniu płuc, gorączka spada do poziomu prawidłowej ogólnej temperatury ciała, a nawet poniżej, szybko, w ciągu 12 godzin, zazwyczaj wśród obfitych potów i innych objawów, stan taki nazywa się przełomem (crisis); jeżeli spadek gorączki jest nieco powolniejszy, od 24 do 36 godzin, mówimy o przełomie przedłużonym (crisis prolongata^ czasami po przełomowym spadku gorączki ogólna temperatura ciała znowu podnosi się w szybkim czasie bardzo wysoko i dopiero wtedy ostatecznie spada do poziomu prawidłowego lub poniżej w sposób przełomowy; pierwszy z tych spadków stanowi przełom rzekomy (pseudocrisis). W innych chorobach gorączka ustępuje powoli w ciągu kilku dni — jest to cofnięcie się gorączki per łysin;

okres zdrowienia (stadium reconvalescentiae) cechuje się ogólną temperaturą ciała niższą od prawidłowej lub prawidłową;

okres przedzgonny (stadium praeagonicum): w razie zejścia śmiertelnego czasami spostrzega się okres nadmiernej gorączki, która wzrasta jeszcze wyżej po śmierci.

WZROST CIAŁA

Wzrost ciała zależy w okresie wczesnego dzieciństwa od hormonu tarczycy, nieco później od hormonu wzrostu wydzielanego przez komórki kwasochłon-ne przedniego płata przysadki. W okresie pokwitania do głosu dochodzą hormony gonadotropowe przysadki wywołujące rozrost gruczołów płciowych i pobudzające wewnątrzwydziclniczą ich czynność. W związku z tyra dalsze wzrastanie ciała wzdłuż zwalnia się i wreszcie ustaje, gdyż hormony płciowe hamują wytwarzanie hormonu wzrostu. Wcześniejsze dojrzewanie płciowe dziewcząt tłumaczy mniejszy wzrost kobiet w porównaniu z mężczyznami.

19