Bagrowicz08

2. Autorytet w nauce i wychowaniu 117

2. Autorytet w nauce i wychowaniu

Wydaje się, iż w świadomości społecznej bardzo wysoki jest dziś autorytet nauki. Określenie jakiejś informacji jako naukowej sprawia, że budzi ona ogólny szacunek i zaufanie. Nauka ma dzisiaj bowiem bardzo praktyczne znaczenie. Myślę jednak, że nastąpił zarazem duży spadek autorytetu uczonych i w ogóle twórców kultury. Kryzys ten dotyczy jednak fałszywych i sztucznych autorytetów. Istnieje bowiem zapotrzebowanie na autentyczny autorytet również w nauce.

Należy jednocześnie pamiętać o tym, że pozycja autorytetu przy uprawianiu nauki jest ambiwalentna. Z metodologicznego punktu widzenia liczą się w niej tylko bezosobowe racje rzeczowe i logiczne. Stąd niektórzy twierdzą, że w nauce współczesnej nie ma miejsca dla autorytetów. Młodego adepta pewnej dziedziny naukowej zachęca się do krytycyzmu wobec zastanych i uznanych powag naukowych i do przezwyciężania istniejącej już tradycji naukowej (paradygmatu), upatrując w takiej postawie oznakę postępu naukowego. Z drugiej strony, rozkładający się na lata proces przygotowania do pracy naukowej polega właśnie na uporczywym przyswajaniu sobie tego, co w tej mierze dokonały poprzednie pokolenia. Stawia to każdego uczonego przed trudnym dylematem: cenienia poglądów śmiałych i nowatorskich, rozwijających naukę oraz uzgadnianie ich z dotychczasową wiedzą. Całkowita jednomyślność oznaczałaby śmierć nauki¹³.

Nie jest niczym nowym stwierdzenie o wielowymiarowości i wielo-aspektowości tego zjawiska społecznego i tego działania społecznego, które nazywamy nauką. Jest ona wyrazem istnienia i działania instytucji, która nosi miano universitas. Universitas ma dwa znaczenia: wspólnota nauczających i uczących się (magistrorum et scholarum), i ogół, powszechność dyscyplin naukowych. Choć każda z dyscyplin używa innego języka, stosuje sobie właściwe i różnorodne metody badawcze, ale są to jak gdyby różne wariacje na ten sam temat. Tym, co łączy wszystkich ludzi nauki i nauczających, jest etos pracownika nauki, jako podstawowy element jego autorytetu.

ludzkich, Warszawa 1986, s. 174—176; I. Wagner, Stałość czy zmienność autorytetów. Pedagogicz-no-społeczne studium funkcjonowania i degradacji autorytetu w zmieniającym się społeczeństwie, Kraków 2005, s. 72.

¹³ Por. A. Bronk, dz. cyt., s. 287-288.