Bagrowicz13

122 Rozdział iv. Autorytet w wychowaniu

poustawia drogowskazy w postaci pewnych uniwersalnych norm, reguł i zasad postępowania, pomocnych nawet wtedy, gdy zabraknie wszelkich wzorów osobowych²³.

Na potrzebę autorytetów w wychowaniu wskazują środowiska pedagogiczne, które zasadniczą rolę przypisują relacji mistrz-uczeń. Stanowiska takie można napotkać na przestrzeni całych dziejów myśli o wychowaniu, we wszystkich kulturach. Zwraca uwagę fakt, że pojawiają się coraz częściej również dziś, choć niejako obok naukowych analiz. Krąg literatury biograficznej, przybliżającej postaci znaczące dla szeroko rozumianej kultury, poszerzają w ostatnich latach biografie wychowawców, opracowane przez pedagogów -najczęściej ich uczniów lub wychowanków²⁴.

Relacja mistrz-uczeń nie jest przecież jedynie wspomnieniem z przeszłości. I dziś zdarza się spotkać nauczyciela, do którego uczniowie wpadają także po lekcjach, aby poprosić o radę lub pomoc. Albo naukowca, który dla swoich asystentów i uczniów jest nie tylko profesjonalistą, ale przede wszystkim mistrzem²⁵.

O takiej postawie pracownika nauki jako mistrza mówi także dokument wydany przez Polską Akademię Nauk o dobrych obyczajach w nauce. Rozdział czwarty dokumentu zatytułowano „Pracownik nauki jako mistrz i kierownik”²⁶.

Co powoduje, że „wołanie o mistrza” rozlega się coraz częściej? Współczesne społeczeństwa tak zwanego rozwiniętego świata cenią przede wszystkim wiedzę techniczną. Dlatego gorzej wygląda sytuacja autorytetu nauczyciela jako wychowawcy, jako przekaziciela mądrości życiowej, którą zebrały przeszłe pokolenia. W niedawno wydanej w Polsce książce Umysł zamknięty Allan Bloom dowodzi, że współczesna edukacja amerykańska (ale chyba nie tylko amerykańska) przechodzi poważny kryzys, ponieważ uczniowie i - co gorsza - wielu nauczycieli straciło wiarę w wychowawczą rolę nauczyciela. Szkoła, uniwersytet w dużej mierze przystały być miejscami umiłowania mądrości.

²³    D. Kurczab, Zawód i powołanie, Ethos 10 (1997), nr 1, s. 258-260.

²⁴    Charakterystyczne przykłady to: Wizerunki sławnych pedagogów polskich W. Okonia, Tryptyk pedagogiczny Lewina czy Szkice o Aleksandrze Kamińskim A. Janowskiego. Por. K. Olbrycht, Jan Paweł 1! jako autorytet wychowawczy. Autorytet i jego miejsce we współczesnej kulturze, Ethos 10 (1997), nr 1, s. 104.

²⁵    A. Sabor, Zmierzch autorytetów?, Znak 8 (2001), s. 9.

²⁶    Polska Akademia Nauk. Komitet Etyki w Nauce, Dobre obyczaje w nauce. Zbiór zasad i wytycznych, Warszawa 2001, s. 18-20.