Bagrowicz11

120 Rozdziai iv. Autorytet w wychowaniu

snego ograniczenia, aby przystąpić z pasją do możliwości znalezienia sensu ostatecznego, wskazanego przez autorytet.

Jak podkreśla Alina Rynio, dzieło wychowania człowieka nie realizuje się tylko przy pomocy instytucji ani za pomocą środków zorganizowanych i materialnych; co więcej, one właśnie pokazują, że najważniejszym narzędziem wychowawczym jest zawsze człowiek, jego autorytet moralny¹⁷.

Nauczyciel akademicki opiera swój autorytet na wszechstronnej i rzetelnej wiedzy oraz na wartości moralnej swej osobowości. W nauce autorytet często opiera się jedynie na czynniku kompetencji i wiedzy. A przecież powinien być autorytetem prowadzącym ku wolności i mądrości. Nie osiągnie tego, jeśli nie będzie jednocześnie autentycznym autorytetem moralnym. Aby oddziaływać na młodzież, nie musi, a nawet nie powinien wygłaszać pouczeń moralnych. Czyni to poprzez swoją postawę i oddziaływanie. I jeszcze jeden ważny wymóg. Autorytet człowieka nauki i wychowawcy wręcz zakłada możliwość dyskusji i polemiki, tworzenie środowiska wolnej, ale i odpowiedzialnej dyskusji, wspólnego dochodzenia do prawdy. Wynika z tego potrzeba otwartości na ciągły rozwój naukowy i osobowy tego, który rzeczywiście cieszy się takim autorytetem, gotowość ubogacenia się tym, co wnoszą do wspólnego szukania prawdy ci, którzy są dopiero na początku naukowej i życiowej drogi.

W pracy dydaktyczno-wychowawczej istotne miejsce należałoby więc zapewnić zarówno autorytetowi epistemicznemu, jak i deontycznemu. Autorytet epistemiczny przysługuje przecież osobie legitymującej się rozległą i należycie pogłębioną wiedzą w określonej dziedzinie nauki, kultury lub religii. Autorytet deontyczny zaś przysługuje osobie z racji sprawowanej przez nią władzy, co najczęściej jest równoznaczne z pełnieniem jakiejś znaczącej funkcji w świecie nauki czy w wychowaniu¹⁸.

Jak widać z powyższych uwag, autentyczny autorytet w nauce i wychowaniu zawsze będzie służbą dobru człowieka. Jan Paweł II w przemówieniu do Papieskiej Akademii Nauk w 1983 roku przytoczył bardzo interesujące słowa św. Bernarda z Clairvaux. Dotyczą one motywacji do uprawiania nauki uczonych średniowiecza:

¹⁷ A. Rynio, Autorytet osób znaczących w kształtowaniu osobowości dojrzałej, Ethos 10 (1997), nr 1, s. 128.

^la Tamże. s. 75.