Bagrowicz09

118 Ro?d7iat iv Autorytet w wychowaniu

Pojęcie ethos dla Greków znaczyło budowanie miejsca zamieszkania dla człowieka. Miejsce zamieszkania, które buduje sobie człowiek nauki, zamyka się - jak sądzi Janusz Ziółkowski - praktycznie w dwu słowach: prawda i wolność. Zdaniem natomiast Władysława Stróżewskiego, chodzi tu przede wszystkim o dwie wartości: prawdę i odpowiedzialność¹⁴. Chodzi więc o wymóg rzetelności, o uczciwość intelektualną, odpowiedzialność za słowo. Chodzi tu nie tylko o zwykłą zgodność wypowiadanych sądów z rzeczywistością, co jest podstawową powinnością w nauce, ale chodzi także o to, aby swoim postępowaniem tworzyć klimat prawdy. Tu dotykamy niesłychanie ważnej sprawy - zgodności między dziełem naukowca a jego życiem, jedności, którą stanowi, a w każdym razie stanowić powinna, twórczość naukowa z gotowością obrony wyznawanych wartości, a więc łączenia autorytetu naukowego z autorytetem moralnym. Realizacja tych wartości nie jest łatwa, zwłaszcza w sytuacji konfrontacji z przemocą systemów totalitarnych, a ostatnio w konfrontacji z gwałtownymi przemianami systemów politycznych i społecznych, a także pochodną tych przemian, a mianowicie pokusą urynkowienia nauki, schlebiania tanim gustom, sprzedawania fałszu i pozorów nauki. Przy całej jednak zmienności współczesnego świata należy pamiętać, że są pewne wartości niezmienne w tym, co nazywamy etosem człowieka nauki i co decyduje ostatecznie o jego autorytecie, a w ostateczności o autorytecie samej nauki.

Autorytet człowieka nauki jest zawsze autorytetem wychowawcy. Problem roli autorytetu w wychowaniu wydaje się szczególnie aktualny, gdyż pogłębia się przekonanie, jakoby w czasach demokracji i pluralizmu uznawanie autorytetów było przeżytkiem. Tymczasem we współczesnej rzeczywistości autorytety mogą odegrać i odgrywają pierwszorzędną rolę w poszukiwaniu i wyborze optymalnych kierunków rozwoju społecznego, kulturalnego, gospodarczego i politycznego. Tworzą także pozytywny wzorzec w kwestiach natury religijnej, światopoglądowej i moralnej. Młodzi ludzie, żyjący w tyglu przemian społecznych, politycznych i ekonomicznych, zagubieni wśród różnych ofert informacyjnych i kulturowych, dążący jednocześnie do samodzielności i niezależności, poszukują (często zupełnie nieświadomie) autorytetów i wsparcia dorosłych.

Rola autorytetu w wychowaniu jest niezwykle istotna, ponieważ każdy człowiek potrzebuje punktu odniesienia, wzoru godnego naśladowania i zaufania, przewodnika, który umiejętnie wprowadzi go w świat uniwersalnych

¹⁴ W. Stróżewski, Mała fenomenologia autorytetu, Ethos 10 (1997), nr 1, s. 33.