CCF20081106017

samość”, „osobowość społeczna”, „centralna kategoria pojęciowa” (v danym obszarze problematyki). Można by też wymienić kilka studióM i książek, w których znalazły one zastosowanie, albo zostały za proponowane do postawienia, podejmowania i rozwiązywania pro blemów edukacji, wychowania, socjalizacji i rozwoju. Warto moż< zauważyć, że towarzyszy tym próbom:

1.    poszukiwanie alternatywy dla dotychczasowych sposobów sta wiania pytań i budowania odpowiedzi edukacyjnych;

2.    przekraczanie progu myślenia w granicach dotychczasowego paradygmatu;

3.    kształtowanie nowej formacji intelektualnej.

W tej ostatniej kwestii „nowej formacji” — godne zauważenia (za L. Witkowskim) jest zróżnicowanie nowej formacji społeczno-ekonomicznej (w sensie przyjętym przez klasyków marksizmu); wspólnoty losów pokoleniowych, związanych z ważnym wydarzeniem politycznym oraz wspólnoty sposobu myślenia o rzeczywistości, odznaczające-! go się „radykalnym cięciem epistemologicznym” w poprzek dyscyplin uniwersyteckich.

W naszych realnych warunkach te trzy sposoby rozumienia nowe formacji są dramatycznie splątane i zdają się stanowić gordyjski węzę problemów edukacyjnych.

Nałożenie na siebie siatki pojęć edukacyjnych i aspektów ukazanych tu sposobów myślenia o rzeczywistości społecznej i psychicznej oraz pewnej postawy poznawczej stwarza problemy możliwe — jak udowadniano — do rozwiązania z zastosowaniem teorii krytycznej. Umożliwia to także formułowanie hipotez na użytek diagnoz bliskiej perspektywy dotyczącej naszej rzeczywistości: okresu przesilenia i konfliktów procesów kształtujących osobowość człowieka i jego typ relacji ze światem. Przykłady takich hipotez opisuję w innym miejscu.

Sposób Chodzi tu o zaznaczenie postulatu takiego sposobu ich formułowania, problemów by wychodziły od najmniej korzystnych dla edukacji przypuszczeń, co badawczych ^ _Wyjgciowych stanów rzeczy; sposobu zastosowanego nie wyłącznie po to, by zachęcać badaczy do ich falsyfikacji, lecz aby odsłaniać pulę możliwych i koniecznych działań edukacyjnych, by obniżać przestrzeń maksymalnych zagrożeń i by przekonywać, że bez maksymalnego wysiłku twórczego i badawczego zagrożeń tych zrozumieć, i tym bardziej usunąć i pokonać się nie da ¹.

fitln.ine lektury

^I    I........ I' . (red.), Poza kryzysem tożsamości, Kraków 1993.

’......(tumski S., Nauka a porządek świata, Warszawa 1983.

■bu.....tumski S., Między historią a metodą, Warszawa 1983.

tiuli N, (red.), Foucault i edukacja, Kraków 1995.

II ...... Ił,, Bloor D. (wybór), Mocny program socjologii wiedzy, Warszawa 1993.

li umilili Z., Socjologia, Poznań 1996.

II m I" i II., Ba mes H.E., Rozwój myśli społecznej od wiedzy ludowej do socjologii. (!/,ę.<ć I i II, Warszawa 1964-1965.

Ili i|ii<i I’, L., Luckmann T., Społeczne tworzenie rzeczywistości, Warszawa 1983. 11111'llBńskl J., Sto zabobonów, Kraków 1994.

Ili "iik A. (red.), Filozofia dziś. Z badań nad filozofią najnowszą, Lublin 1995. Ili ■ ■ Iliski J„ Witkowski L. (red.), Edukacja wobec zmiany społecznej, Poznań-1’oruń 1994.

bul liński T. (red.) Filozofia w dobie przemian, Poznań 1994.

(Ilu lu W.J., Piątkowski K., 0 czym opowiada antropologiczna opowieść, War-s/uwa 1994.

i u liuwski Z. i inni (red.), Filozofia a nauka. Zarys encyklopedyczny, Wrocław 1987.

I liulmcrs A., Czym jest to, co zwiemy nauką?, Wrocław 1993.

¹ liniuj I.., Prądy i kierunki w pedagogice XX wieku. Warszawa 1963.

I lliwndeńczuk B., Spór o naturę prawdy, Warszawa 1984.

¹ i u |i;miak-Walczak M., Między dostosowaniem a zmianą. Elementy emancypacyjnej teorii edukacji, Szczecin 1995.

I limb,u R., Kłopoty z nauką, Gdarisk-Warszawa 1996.

I i l> midowicz Cz., Muzyka W., Neopozytywizm i hermeneutyka — ku nowej cptsteme pedagogiki, Olsztyn 1994.

I "Iklriska A., Pytanie o pedagogikę. Warszawa 1990.

Imu unit M., Archeologia wiedzy, Warzsawa 1977.

(Iiilurowlcz J., W poszukiwaniu istoty re/igii, Kraków 1991.

.....luiwski J., Sikora M. (red.), Modele nauki, Poznań 1993.

i bu kowski J., Kisiel P. (red.), Patologia i terapia życia naukowego, Kraków 1994. i Inńkowskl J., Marmuszewski S. (red.), Nauka. Tożsamość i tradycja, Kraków 1995.

(liiibnwski M., Elementy filozofii nauki, Toruń 1993.

I lc'|nlcka-Bezwiriska T., W poszukiwaniu tożsamości pedagogiki. Świadomość Icoretyczno-metodologiczna współczesnej pedagogiki polskiej (geneza i stan), Bydgoszcz 1989.

1

Ze zbioru: Socjalizacja — osobowość— wychowanie. Materiały z konferencji naukowej w 1984 r., Poznań 1989, U AM.