CCF20090212094

umiejętności dzieci do konceptualizowania wszystkich uczestników sceny wspólnej uwagi z zewnętrznego punktu widzenia, tak że stają się oni całkowicie „wymienialni” między sobą (zob. rozdział 4). Jednak inaczej jest z samymi zdarzeniami i stanami rzeczy. Są one czymś, co „nam się przydarza”, lub „co my robimy” intencjonalnie, i to sprawia, że nie można ich dowolnie zastępować. Dzieci, jak się więc wydaje, odnoszą się do nich indywidualnie.

KONSTRUKCJE ABSTRAKCYJNE

Opanowanie „wysp czasownikowych” jest ważnym etapem na drodze do „dorosłej” kompetencji językowej. Jest jakby „bazą wyjściową”, która stanowi cel wczesnego rozwoju językowego i która - po jej osiągnięciu - staje się tylko środkiem w procesie konstruowania bardziej abstrakcyjnych i złożonych konstrukcji językowych. Są nimi schematy poznawcze, które - jak inne kategorie i schematy - budowane są stopniowo, w miarę odkrywania typów konstrukcji wśród indywidualnych przykładów konstrukcji czasownikowych. Wynikiem tego procesu jest prototyp takiej konstrukcji, stanowiący rdzeń schematu, oraz bardziej peryferyczne egzemplarze, różniące się od niego w różnym stopniu. Niektóre z owych bardziej abstrakcyjnych konstrukcji nadal mogą zawierać jako integralne elementy określone słowa, podczas gdy inne stanowią jedynie szkielet, bez konkretnych wyrażeń. Pomiędzy pierwszymi konstrukcjami u dzieci anglojęzycznych, zawierającymi właściwie wszystkie elementy, jakie składają się na odpowiadające im konstrukcje dorosłych, a które charakteryzują się już pewnym stopniem abstrakcji, znajdują się:

•    Tryb rozkazujący (Uśmiechnij się! Pohuśtaj mnie!).

•    Proste konstrukcje z czasownikiem przechodnim (Jaś pocałował Małgosię; Paweł kopnął piłkę).

•    Proste konstrukcje z czasownikiem nieprzechodnim (Ona się uśmiecha; On śpi).

•    Konstrukcje z okolicznikiem miejsca (Położyłem to na stole; Zaniosła książkę do szkoły).

•    Konstrukcje rezultatywne (Wytarł stół do czysta; Rozśmieszył ją do łez).

•    Złożone konstrukcje z czasownikiem przechodnim (Jaś dał Małgosi piłkę; Posłała mu całusa).

•    Strona bierna (Został potrącony przez samochód; Sklep został otwarty).

•    Konstrukcje atrybutywne i identyfikacyjne (To jest piękne; Ona jest moją mamą; To jest magnetofon).

Istotne jest to, że w pewnym momencie rozwoju konstrukcja, jako struktura abstrakcyjna, sama staje się symbolem, który posiada znaczenie do pewnego stopnia niezależne od znaczenia słów, które się na niego składają. W badaniach Goldberg (1995) większość rodzimych użytkowników angielskiego przypisywała różne znaczenia nonsensownemu czasownikowi ,floos” przedstawianemu w następujących konstrukcjach:

X floosed Y the Z (X flosował Y Z).

X floosed Y (X flosował Y).

X floosed Y on the Z (X flosował Y na Z).

X floosed (X flosował).

X was floosed by Y (X był flosowany przez Y).

W powyższych przykładach łatwo zauważyć, że już sama konstrukcja niesie ze sobą znaczenie (gdyż nonsensowny czasownik ,floos” sam znaczenia nie posiada), czyli można powiedzieć, że sama jest strukturą symboliczną posiadającą znaczenie, przynajmniej do pewnego stopnia niezależne od składających się na nią wyrażeń.

Jeszcze raz należy podkreślić, że język dorosłych też nie jest całkiem abstrakcyjny. Ostatnie eksperymenty psycho-

191