CCF20100206032

Cytologia i Histologia

we, np. w liścieniach, bulwach, korzeniach. Mają uproszczoną budowę, tzn. słabo rozbudowany system błon wewnętrznych, ale na świetle mogą przechodzić w chloroplasty. Ich cechą cha-rakterystyczną jest zdolność do intensywnej syntezy skTobu Jeśli wypełnia ona cale organellum nazywa sieje amyloplastem. Czasem rozwój ziarna skrobi prowadzi do rozerwania amylopla-stu — powstaje wówczas martwe ziarno skrobiowe (nie myl go z ziarnem aleuronowym będącym złogiem zapasowego białka wypełniającym wakuolę);

6. Bezbarwne proteinoplasty — występujące rzadko i słabo poznane plastydy, zwierające ziarna białek zapasowych i pozbawione gran.

UWAGA: Karotenoidy są zwykłe barwnikami pomocniczymi w fotosyntezie i występują także w

chloroplastach (por. CZĘŚĆ: MOLEKULARNE PODŁOŻE..., ROZDZ: 5.2).

Typowy chloroplast z zewnątrz otoczony jest gładką, lipoproteidową błoną. Wewmętrzna błona tworzy, rozbudowujący' się w czasie dojrzewania, system równoległych wpukleń. W pełni wykształcony chloroplast posiada lamelc lub tylakoidy (spłaszczone błoniaste wereczki) składające się z dwóch cienkich błon. System lamelarny jest zanurzony w jednorodnej, koloidalnej macierzy chloroplastu — stromie. Większość glonów ma tylko długie, biegnące w^:zdłuż całego chloroplastu, tylakoidy.'U organowców'występują dw'a rodzaje „woreczków”: krótkie, „poukładane"' w stosy nazwane granami (I.poj. granum) i długie, mniej liczne, łączące ze sobą grana. Ponieważ tylakoidy długie przebiegają siłą rzeczy w macierzy nazwano je tyiakoidami stromy. Liczbę gran w przeciętnej fotosyntetyzującej komórce ocenia się na 50, a w każdym jest ok. 10—80 tyiakoidów.

Szczególnie jest to widoczne w przypadku chloroplastów. Świadczy o tym posiadanie:

1. Własnego DNA (tzw. chi DNA) w postaci „nagiej”, kolistej cząsteczki. Koduje ona m.in. enzymy cyklu Calvina-Bensona i przenośniki błonowe fazy jasnej fotosyntezy;

2. Rybosomów typu 70S;

3. Systemu lamelarnego przypominającego ogólnie te spotykane u Procaryota;

V4. Tylko jednego typu polimerazy RN A;

5. Policistronowego mRNA plastykowego;

6. Sposobu organizacji tzw. fotosystemów' podobnego do prokariotycznego.

Wniosek: Najprawdopodobniej plastydy, podobnie jak mitochondria, były pierwotnie prostymi

symbiontami, tyle. że autotroficznymi, które utraciły samodzielność na rzecz komórek

gospadarza.

Analiza submikroskopow'a pozwala dokładnie wyjaśnić biologiczną rolę chloroplastów'. Powiększenie pod mikroskopem elektronowym ujawnia na powierzchni błon tyiakoidów gran liczne „grzybki” nazwane kwantosomami —są to właściwe miejsca fosforylacji fotosyntetycznej (por. ROZDZ: 2.9^jednocześnie błony tyiakoidów gran zawierają kompleksy barwników umożliwiających kbmversie energii świetlnej na chemiczna. Mają one złożoną budowp i nazywane są foto-systemami (por. CZĘŚĆ: MOLEKULARNE PODŁOŻE..., ROZDZ: 5). Barwnikami są różne postacie chlorofilu oraz karotenoidy, których obecność jest maskowana przez zielony barwnik. U niektórych glonów' to obecność chlorofilu może być maskowana przez specjalne barwniki pomoc-