CCF20100206064

Cytologia i Histologia

Składa się zawsze z: 1. istoty miedzkomórkowej i 2. elementów komórkowych (por. niżej):

1. Istotę międzykomórkową budują:.

—- ^_ _ ^v

A) amorficzna substancja podstawowa — w zależności od rodzaju tkanki łącznej może być ^"^galaretowatym śluzem (w tkankach łącznych właściwych) lub tworzyć twardą, zmineralizo-

waną substancję podstawową kości. Najważniejszym składnikiem chemicznym tej substancji są śluzowielocukrowce (mukopolisacharydy kwaśne), które dzięki swojej budowie mają zdolność absorpcji wody i przekazywania jonów do i z komórek. Związki te, np. kwas hialu-ronowy, podlegają szybkim przemianom spełniając rolę aktywnych wymienników jonowych i regulatorów stężenia płynu pozakomórkowego;

B) upostaciowane elementy włókniste — są zanurzone w istocie podstawowej i spełniają różnorodne funkcje mechaniczne. Dzielą się na trzy grupy:

ja) włókna kolagenowe (klejodajnę, białe, ponieważ po zagotowaniu w wodzie rozpuszczają się w białą żelatynę, czyli klej zwierzęcy). Zbudowane są z glikoproteidu o nazwie kolagen. To ciekawa białko jest niezwykle powszechne w' świecie zwierząt, występuje u wszystkich wtórnojamowców (u człowieka kolagen stanowi ok. 30% wszystkich białek). Oprócz aminokwasów' zawiera niewielkie ilości glukozy i galaktozy. Jest nierozpuszczalnym w wodzie, najbierniejszym białkiem w ustroju — jego okres półtrwania wynosi u dużych ssaków’ prawie 3 lata. Włókna kolagenowa powstają pozakomórkowo z pęczków' pepty-dowych włókienek dostarczanych za pośrednictwem aparatów’ Golgiego przez komórki tkanki łącznej. Ich najistotniejszą cechą jest niesamowita odporność na rozerwanie, są więc liczne w kościach, chrząstkach i ścięgnach;

b) włókna sprężyste (elastyczne, żółte). Są znacznie cieńsze niż wiókna kolagenowa i zbudowane z glikoproteidu — elastyny. Biernością metaboliczną, składem chemicznym cu-

i "^{1 1} ‘ mmmmmm’*—' ~

krów i powszechnością białko to przypomina kolagen, w' organizmie jest go jednak znacznie mniej. Włókna elastyczne tworzą nieregularną, sprężystą sieć, którą można rozciągnąć nawet 2x, a i tak powróci do pierwotnego kształtu. Oczywiście odporność na zerwanie jest niewielka, ale w ścianach naczyń krwionośnych i w chrząstce sprężystej nie jest to groźne;

c) włókna retikulinowe (srebrochłonne, argentofilne, ponieważ barwią się azotanami srebra). Są najdelikatniejsze i zbudowane z retikuliny, bardzo „wątłego" glikoproteidu, tworzącego pojedyncze, delikatne wdókienka. Ten typ włókien stanowi subtelne rusztowanie w niektórych narządach, np. w zrębie wątroby i śledziony;

2. Elementy komórkowe (zostaną omówione przy' konkretnych tkankach).

UWAGA: Wyjątek stanowi tkanka łączna chordoidalna budująca strunę grzbietową (chorda dor-

salis) u strunowców, gdyż między silnie uwodnionymi komórkami praktycznie nie ma istoty międzykomórkowej. Ponadto zasadniczo tkanka ta pochodzi z mezodermy, chociaż sposób jej zakładania się u niższych strunowców sugeruje pochodzenie endoder-malne (materiał na strunę wyodrębnia się w zarodku z grzbietowej części prajelita, inaczej — z tzw. dachu prajelita). Sprawa jest w sumie skomplikowana, ale na szczęście szczegółów nie musisz znać.

Ze względu na różnorodne funkcje i żywy metabolizm tkanka łączną jest bogato unerwiona i unaczyniona (wyjątek stanowi tu tkanka chrzestna).