CCF20111018004

198 ROZDZIAŁ 25

3. WYKRYWANIE OBJAWÓW OPONOWYCH (PODRAŻNIENIA OPON MÓZGOWYCH)

Sztywność karku

Przeprowadzanie badania

Uwaga: nie wykonywać w przypadku niestabilności kręgów szyjnych, np. w wyniku urazu lub w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów.

Pacjent powinien leżeć płasko na wznak.

Położyć dłonie na głowie pacjenta.

•    Delikatnie poruszać głową pacjenta —jak gdyby pacjent kiwał głową „na nie”. Czy można wyczuć sztywność?

•    Łagodnie unieść głowę — zwrócić uwagę na napięcie mięśni karku.

•    Obserwować nogi — czy występuje zgięcie w stawach biodrowych i kolanowych?

Wyniki i ich interpretacja

O Kark porusza się swobodnie w obu płaszczyznach, przy próbie zgięcia karku podbródek bez trudności dotyka klatki piersiowej — prawidłowy.

O Kark sztywny podczas ruchu — sztywność karku:

—    objaw podrażnienia opon mózgowych — najczęstsze przyczyny: wirusowe i bakteryjne zapalenie opon mózgowych, krwotok podpajęczynówkowy; rzadsze przyczyny: zapalenie opon mózgowych nowotworowe, ziaminiako-we lub grzybicze;

—    może również wystąpić w znacznego stopnia zwyrodnieniu kręgosłupa szyjnego, parkinsonizmie, wgłobieniu migdałków móżdżku (do otworu potylicznego wielkiego).

Uwaga: następnie przeprowadzić badanie objawu Kemiga.

O Zgięcie bioder i kolan w odpowiedzi na zgięcie karku: objaw Brudzińskiego (p. ryc. 25.1).. Jest to również objaw podrażnienia opon mózgowych.

Dobra rada: zapalenie węzłów chłonnych szyi i karku oraz ciężkie zapalenie gardła mogą naśladować sztywność karku, która jednak ujawnia się głównie podczas prób zginania karku, a ponadto łatwo można wykryć inne charakterystyczne objawy tych chorób.

Ryc. 25.1. Objaw Brudzińskiego.

Badanie objawu Kerniga

Przeprowadzanie badania

Pacjent leży płasko na leżance.

•    Zgiętą w stawie kolanowym kończynę dolną zgiąć w stawie biodrowym.

•    Lekarz próbuje wyprostować nogę w stawie kolanowym.

•    Powtórzyć badanie z drugą nogą (p. ryc. 25.2).

Wyniki

O Kolano prostuje się bez trudności — prawidłowy.

O Opór podczas prostowania kolana — objaw Kerniga: świadczy o podrażnieniu opon mózgowych. Jednostronne wystąpienie tego objawu może wskazywać na radikulopatię (por. unoszenie wyprostowanej nogi).

Uwaga: objaw Kerniga jest ujemny, jeśli sztywność karku została wywołana innymi przyczynami.

Próba kręcenia głową

Nowe badanie o dużej czułości, lecz niezbyt dużej swoistości, wykrywające podrażnienie opon mózgowo-rdzeniowych.

Przeprowadzanie badania

Pacjent kręci głową w płaszczyźnie poziomej z częstością 2-3 razy na sekundę.

Wyniki

O Bez wpływu na ból głowy: prawidłowy.

O Ból głowy nasila się: dodatni.

Interpretacja wyników

O Wynik dodatni wskazuje na możliwość podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych.

O Wynik ujemny oznacza bardzo małe prawdopodobieństwo podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych.