DSC00228 2

DołyWOC#

Dożywocie

. |'inlrv, powstała w redakcji brulionowej > Kornelia ► ^Xleks'^UU,V _wo^₀ 1- czerwca IS35 roku i opublikowa-

... ...wgrywa się we Lwowie, w miejskiej *'    ;,n..o «*»    iSncki. Właściciel dożywocia (doży.

$*,A. "    emskiego, k.ónn^o.ógl jonować). Ho-

:mi luow>kic*mu lichwu».*owi uuu \iut/.v»u-%ivv w.a.««w._;Łv._Wt_C postać to nędznie ubrum skąpice, handlując)* używanymi rzeczami). Kolejną postacią komedii jest dawny z;irządca majątku Leona, zubożały szlachcic Orgpn. zmuszony wydać córkę Rózię za Lukę, swojego wierzyciela.

\kc a komedii rozgrywa się na dwóch płaszczyznach. Pierwszą z nich >.->t rvpowo molierowski konflikt między kochającą się parą a starszymi, którzv zc względów na własny interes nie zgadzają się na małżeństwo młodych. Druga płaszczyzna akcji, a zarazem główne źródło komizmu - to perypetie Łatki. Skąpiec, skuszony dożywociem (o wątpliwej wartości) młodego hulaki, jest zmuszony do otoczenia go obcą mu skądinąd troską. Birbandd. pozorując samobójstwo, odzyskuje swoje dożywocie i rękę Rózi.

Dożywoci* to komedia o drapieżnym świede rządzonym przez pieniądz, który deprawuje serca i umysły ludzi. Latka i jego partner, niedoszły kupiec dożywocia Twardosz, to bezwzględni lichwiarze, skąpcy opętani żądzą zysku.

"licznych inscenizacji komedii najciekawsze było przedstawienie krakowskie (18óą)_t wyróżniające się dzięki niezrównanej grze Ludwika Solskiego w roli Łatki.

Dramat romantyczny

W XIX wieku rozwijały się takie gatunki dramatyczne, jak drama (melodramat), dramat operowy, tragedia historyczna, polski dramat romantyczny oraz -► komedia (m.in. komedia kontuszowa).

Drama to gatunek nawiązujący do nurtu —► sentymentalizmu, oparty na melodramatycznej fabule. Akcja wielkich dram napisanych w -»romantyzmie. umiejscowiona w epoce średniowiecza u _Pnr

się w starych Orskich zamczyskach lub ^mkow_Vc    *******

teatrach często grywano Upiora (1821) Charles ‘^^hach- W polskich (według opowiadania Byrona Wampir) oraz „    ^N^«a

(wystawioną w roku 1824) Franza Grillpancm Wśrt i ,\7^ra^^feicfc matów warto wymienićHe/e/i<r. czyi, hajdamaków,,, ^ ^mdodra'

„a w roku 1819) Jana Nepomucena Kamińskiego.    "^{e (wystawi}°-

Dramatem opartym na wątkach operowych (man na Wh./»

Carla Marii Webera, 1821) jest 1 część . Oziadów. WidowiZu    ^

w roku 1821, pierwodruk ogłoszono w Ul _lomic Pism _v.^(powstala śmiertnie w roku 1860), a częściowo także U i IV część Uiadów u ^

sko-kowieńskie).    “    ^v "^len‘

Tragedie historyczne, powiązane z tragediami klasycznymi (i_vmi Barbar* Radziwiłłówna Alojzego Felińskiego) pisywali m.in. . |óz_d Korzeniowski (Mnich, powstały w roku 1824, wydany w roku 1830) oraz młody -> Juliusz Słowacki (Mindowe, król litewski [1829] i Maria Stiuut Drama historyczne [1830]). Wielką, historyczno-romamyczną tragedią jest -> Irydion -> Zygmunta Krasińskiego (wydany w roku 1836).

Po upadku powstania listopadowego powstały trzy dramaty, stanowiące szczytowe osiągnięcie polskiego dramatu romantycznego: Ul część Dziadów, -> Kordian oraz -> Nie-Boska komedia. Podejmowano w nich tematy dotyczące wydarzeń współczesnych, historii najnowszej. Zarówno > Adam Mickiewicz, jak i Zygmunt Krasiński nadali swoim dramatom ton profetyczny. Pojawiły się w nich postacie z tzw. niższych warstw społecznych, m.in. lud, obecny także jako bohater zbiorowy (-> bohater romantyczny), niemniej jednak główną postacią pozostała jednostka. Polski dramat romantyczny programowo zrywał z klasyczną zasadą trzech jedności. Akcja Dziadów toczy się w latach 1823-1824 w odległych miejscach: _w Wilnie, Warszawie i Lwowie, w różnych przestrzeniach scenicznych (salon i więzienie). Akcja Kordiana dzieje się w różnych miejscach Polski, w Anglii, we Włoszech, we Francji. Najdłuższy okres, bo lat kilkanaście, obejmuje akcja Nie-Boskiej komedii.    ..

Dla dramatu romantycznego charakterystyczne jest łączenie realizmu

z fantastyką. Rezultatem owego synkretyzmu jest mety °° postaci realnych i fantastycznych, ale i zagospodarowanie P^rZL* . wzór średniowiecznego moralitetu. W omawianyc i rama * e się było spotkać ze zjawiskiem swobodnego pi zec rot zt nia niętych ku plenerowym, od kameralnych ku zbiorowym.