DSC03036

#0 VI. Organy rozmnażania Comfaropsida

Męskie gamety — komórki plemnikowe, czasem nierówne, z licznymi plastydami, u niektórych roślin dwujądrowe. Opisy rozwoju i budowy gamet roślin iglastych są często sprzeczne albo niejasne, ponieważ w preparatach trudno dostrzec i rozróżnić delikatne i wrażliwe na utrwalacze składniki komórkowe. Z danych nie zawsze wynika, czy gamety są zindywidualizowanymi komórkami z własną cytoplazmą i błoną komórkową, czy tylko jądrami plemnikowymi w cytoplazmie łagiewki, podobnie jak u Araucańaceae jądra komórek przedroślowych i komórki trzonowej.

#0 VI. Organy rozmnażania Comfaropsida

Rys. 74. Rozwój wielokomórkowej tkanki przedrosla Saxegothaea: A — mikrospora; B — dwie komórki przedroślowe; G — soczewkowata komórka anterydialna i podzielone komórki przedrosiowe; D — komórka trzonowa i spermatogenna oraz komórki przedroślowe po dalszych podziałach; E — pyłek przed kiełkowaniem, jądra komórek przedroślowych i komórka spermatogenna; F — ziarno pyłku z łagiewką (Doyle i 0’JLeary 1935, zmienione)

Według dawniejszych prac, granica cytoplazmy gamet i łagiewki jest wyraźna u członków rodzin Cupressaceac (np. Juniperus), Taxodiaceae₃ Podo-carpaceae i Taxaceae> ale trudna do zauważenia lub zupełnie niewidoczna u niektórych innych roślin, np. w rodzinie Pinaceae. Nie zawsze jest również jasne, czy gamety tworzą się, tak jak u sagowców lub miłorzębu, wewnątrz komórki spermatogennej, czy przez podział tej komórki (rys. 75 A, B). W tym drugim przypadku pomiędzy gametami powstaje przegroda zrośnięta ze ścianą komórki spermatogennej, a każda z gamet otrzymuje część starej ściany.

Obie gamety w łagiewce są zwykle jednakowej wielkości, ale opisywano też nierówne gamety; mniejsza miała po krótkim czasie obumierać albo nie brać udziału w zapłodnieniu. Opisy takie dotyczą gatunków z rodzajów Taxus, Cephalotaxus₃ Torreya i in. U Podocarpus gracilor jedno z jąder po mitozie w komórce spermatogennej degeneruje i cała komórka zamienia się w gametę (lit. Singh, Johri 1972; obszerna lit. Schnarf 1937, Singh 1978).

Niekiedy komórka spermatogenna dzieli się parę razy i wytwarza kilka gamet. Taki wyjątkowy rozwój opisano w ziarnie pyłku pewnych gatunków Cupressus (C. arizonica, C. goweniana, C. sempenńrens) (lit. Singh 1978). Jak wspomniano, podobny typ gametogenezy ma sagowiec Microcycas.

Rys. 75. Rozwój łagiewki (z góry na dół): A — miłorząb (Ginkg* biloba); u góry pyłek ze scbcmatyca-nie narysowanymi komórkami: dwiema przedrośłowymi i na nich anterydialną, duże jądro wegetatywne; niżej — kiełkuje haustorialna łagiewka, komórka spermatogenna z podłużnym jądrem oparta na komórce trzonowej, a ta na komórce przedroślowg; u dołu—długa, rozgałęziona łagiewka, w komórce spermatogennej dwa plemniki; B — sosna czarna (Paau nigra): u góry ziarno pyłku, zdegeae-rowane komórki przedroślowe w sporodennie, komórka anterydiałna i wegetatywna; niżej — początek kiełkowania, komórka anterydiałna podzieliła się na trzonową i spennatogenną; u dola — długa łagiewka z jądrem komórkowym w części wierzchołkowej, komórka spermatogenna podzielona na dwie komórki plemnikowe; C — ds pospolity (Ttuaa baedsia) i Ct&rwss erizmistr. u góry — mikro-spora, niżej — zrzuca egzynę i po wykiełkowaniu tworzy się komórka anterydiałna (nie ma pned-rośłowych) u dołu — komórka anterydiałna dzieli się na trzonową i spennatogenną, a u wsarnia na dwie komórki plemnikowe (Dezheimer 1970, zmienione)