DSCN1505

106

Media I terroryści. Czy lattnuą nas na iwiap

Kenneth Boulding przedstawi! koncepcję obrazu jako js blektywnej struktury wiedzy" Podstawową wiązią w rpolrruł stwie, kulturze narodowej, subkulturze czy organizacji są „obrazy publiczne" (ang. public images), czyli istotne cechy obrazu, kaś¹ ² są uznane za takowe przez jednostki tworzące daną grupę^-¹. Tt obrazy tworzą „transkrypty”, czyli zapisy przekazywane z pokolenia na pokolenie, dlatego badacz propagandy. Harold LassweH analizował przekazy komunikowania masowego jako tworząc¹ ramy odniesienia i uwagi (ang. atlentionfrantes), w tym odwołania do symboli dumy narodowej. Szczególne miejsce zajmują ta karykatury i rysunki satyryczne.

William Hart i Frań Hassęncahl analizowali amerykańskie komiksy po zamachach dokonanych 11 września, wskazując, tt na ponad 1000 takich rysunkowych opowieści, jedna piąta przedstawiała talibów i/lub Bin Ladena. Reprezentowali oni „czyste" zło. zdehumanizowanego wroga, barbarzyńcę lub jaskiniowca" Polakom te rysunki przypominają formą socrealistyczną satyrę ukazującą „amerykańskiego wuja Sama” (z bombą w kieszeni i cygarem w ustach) i „imperialistów wszelkiej maści”

Mimo te dziennikarstwo szczyci się ujawnianiem catej „prawdy” tj. rzetelnym odzwierciedlaniem zdarzeń i faktów, można do niego odnieść teorie semiotyczne wskazujące na ukryty w nim dyskurs ideologiczny i „strukturalne opozycje". Obrazy społeczeństwa zawarte w informacjach dziennikarskich nie odzwierciedlają „rzeczywistości" społecznej jako takiej, lecz w Istocie konstruują ją wedle szczególnej ideologii⁶⁷. Dyskurs dziennikarski opowiada o rzeczywistości za pomocą systemu symboli tworzonego przez informacje, które po umieszczeniu w odpowiednich

Media: władcy r astrojow i opinii

107

ramach interpretacyjnych nabierają znaczenia i wskazują, co jest dobre, dopuszczalne, nagradzane, a co złe. zwalczane i karane. Medioznawca Maciej Mrozowski - kontynuując teorie George a Gerbncra. Anthonyego Smitha i Herberta Gansa oraz nawiązując do struktura!izmu Claude a Levi-Straussa - wykazuje, że dyskurs dziennikarski jako całość jest nośnikiem mitów społecznych.

Fakty i informacje ciągle się zmieniają, lecz system symboli, wartości i Ogólnych prawd o społeczeństwie pozostaje bez zmian. Maciej Mrozowski wyróżnia dwa typy relacji dziennikarskiej -kronikę i opowieść. Pierwsza mówi o tym. co się zdarzyło, druga o tym, jakie ma to znaczenie. Dzięki temu rzeczowe i obiektywne informacje równocześnie uwiarygodniają mityczny obraz świata budowany przez dziennikarski dyskurs. Kroniki nie tworzą mitów, a jedynie je utrwalają, gdyż informują, że cały system społeczny funkcjonuje zgodnie z akceptowanym przez ludzi porządkiem².

Prezenter w telewizji panuje niepodzielnie nad relacjonowany -ml faktami jako autorytet i przewodnik po odległym święcie. Według Mrozowskiego, wszystkie deformacje, które niesie z sobą kon -wencja opowieści, upodabniają konstrukcje dziennikarskiej relacji do struktury mitycznej w ujęciu Levi-Straussa: wyraźne osadzenie narracji na osi przeciwstawnych działań antagonisty i protagontsty ukazuje istotę sporu i konfliktu między nimi. krystalizując równocześnie dążenia, wartości, racje i interesy, które oni reprezentują.

Mrozowski w medialnym obrazie terrorysty widzi wręcz idealne ucieleśnienie baudrillardowskiego simulacrunt, czyli kopii pozbawionej oryginału, w swym splocie łączącym tak różne elementy. jak znak (elementy znaczące, na przykład: wygląd, zachowanie. wyposażenie; elementy znaczone, jak okrucieństwo, przebiegłość, nienawiść), idea (logika i strategia swego postępowania, dramaturgia zamachu) oraz działanie (wyzwalanie u odbiorców emocji, zwłaszcza nienawiści)⁶⁹. ^{3 4}

K. Boulding. The Image: Knowledge in Live and Society, Ann Arbor. UrJ-vrrsity of Michigan Press. Michigcn 1956, s. 64.

W. Hart, F. Hassencahl, Dehumanizlng the Enemy in Editoriai Certoom (w:J B. Grecberg (red.). Communlcation and Terrorism. Public and Media Jb spotisrs ta 9XII, Hampton Press, Cresskili. N) 2002. s. 137-152.

* Według B. Elizabeth et a/.. Myth. Chronicie and Story [w:| Csrey (nd) Media. Myth. and Narratives: Television and the Press. Sagę Publlcatioro, Lor. ' — ¹o¹a Zob. też M. Mrozowski. Media masowe. Władza, rozrywka i hismn

“ W pewnym sensie powtarza się tu znany schemat bajki według semiotyka Władimira Proppa.

M- Mrozowski. Terrorysta medialny demon XXI wieku lw-1 G. Dobkowski (Nd.) Rcimndissimat Halmac Satkie~tcz cum magna aestimaitonc. Instytut Dziennikarstwa UW. Warszawa 2008. s. 259-260.