DSCN1506

106 Media i terroryści. Czy zastraszą nos na śmierć

Odpowiednie nazwanie tych dążeń {na przykład przez określenia metaforyczne) wprowadza do relacji opozycyjne kategorie binarne, stanowiące głęboką strukturę całej opowieści i przypisujące jej ogólniejsze znaczenie mityczne.

Można mnożyć dychotomie typu: my — oni. wyższość — niż* szość, otwartość - skrytość, szlachetność — podłość, prawo - bezprawie, cywilizacja — barbarzyństwo, tolerancja — fundamentalizm, demokracja — teokracja. Analogiczne przeciwstawienia wymierni Samuel Huntington w słynnej książce Zderzenie cywilizacji™. Jego sposób rozumowania niemal codziennie znajduje rozwinięcie w dyskursie dziennikarskim krajów zachodnich, szczególnie Stanów Zjednoczonych. W szczególności powyższe dychotomie odzwierciedla zachodni medialny dyskurs na temat islamu⁷¹.

Oczywiście negatywny obraz islamu nie jest nowością; ma swoje uwarunkowania historyczne, jego zasadnicze elementy ukształtowały się u zarania europejskich kontaktów z Arabami. Zasadniczym powodem niechęci Europejczyków wobec islamu było uznanie go za religię, która choć zawiera pewne elementy chrześcijańskie, to zarazem niebezpiecznie je wypacza. Śmiertelnym zagrożeniem dla chrześcijan były podboje arabskie w średniowiecznej Europie. W VIII wieku muzułmanie opanowali Hiszpanię i dotarli niemal do centrum Francji. Strach potęgowały dodatkowo okresowe najazdy tatarskie i tureckie w Europie Wschodniej. Co gorsza, to Arabowie zajęli Ziemię świętą.

W czasach współczesnych lęk przed arabskimi i tureckimi najazdami zamienił się w lęk przed islamskim terroryzmem. Lęk ów obecnie w dużej mierze podsycają media popularne. Islam rzadko jest przedstawiany w nich pozytywnie — zazwyczaj wskazuje się na terroryzm islamski, fundamentalizm, dyskryminację kobiet, ignorancję i wrogość wobec zachodniej cywilizacji. Do społecznej świadomości rzadko docierają reportaże ukazujące bardzie) złożony „rysopis'! Często za to prezentuje się świat islamu jako

5. Huntington. Zderzenie cywilizacji, Muza, Warszawa 2003.

Zob- najsłynniejszą pozycje na ten temat - Orientalizm Edwarda W. Saftda (Zysk I Ska. 2003). Autor analizuje historię i naturą zachodnich postaw wobec Wschodu, uważając oriemallam aa europejski twór ideologiczny. Wtóry narrucit pokutujące aż do dziś stereotypy Orientu, a w szczególności islamu

pogrążony w witcznym dzieciństwie t zacofaniu, z którego nie jest w stanie wydobyć się o własnych siłach.

Już kilkadziesiąt lat temu Edward Sald w książce Pokazując islam. Jak media i eksperci wpływają na nasz ogląd reszty świataⁿ wskazywał, że artykuły prasowe utożsamiają islam z terroryzmem. zaś ogromną, liczącą ponad miliard ludzi rzeszą wyznawców Mahometa traktują jak nieoświeconych fanatyków. Ma ich charakteryzować chciwość, brak szacunku dla życia, chorobliwa nienawiść do wszystkiego co zachodnie, totalny miaoglnłzm. religijny fanatyzm i kulturalne zacofanie.

jako przykład Sald podaje relacjonowanie wydarzeń związanych z przetrzymywaniem zakładników w Teheranie. Spośród około 300 dziennikarzy, którzy się tam znaleźli, żaden nie znał języka perskiego. Wizerunek Araba lub muzułmanina, jaki pojawiał się w komunikatach, był łączony przeważnie z jedną z dwóch klisz: albo potentata naftowego, który dysponuje możliwością odcięcia •nas” od strategicznego surowca* albo terrorysty. .Wymówcie słowo »Arab*», a błyskawicznie stanie wam przed oczami postać w turbanie i z kałasznikowem” — pisał Saki o rozpowszechnionym obrazie Palestyńczyka'¹. Taka też była osławiona karykatura proroka Mahometa opublikowana w prasie duńskiej. Wypisz, wymaluj - terrorysta-anarchista z końca XX wieku!

Od czasu kiedy Sald wydał swoją książkę, wizerunek islamu i Arabów uległ bez wątpienia dalszej demonizacji. Przyjmowanie i propagowanie stereotypów łączyło się na ogól z całkowitą ignorancją dziennikarzy w odniesieniu do kwestii związanych z islamem. Rzadko konfrontowali swe przekonania z opiniami mieszkańców państw arabskich⁷*.

W demaskatorskiej książce Fear Up Hursk Tony Lagourani. amerykański tłumacz śledczy w więzieniu dla islamskich terrorystów w Abu Gairb w Iraku, opisując zajęcia szkoleniowe, które go miały przygotowywać do tej służby, ujawnił, że jego instruktorzy

" Chodzi o książkę Cetmtmg Islam Mew th* Media and th* fąars D*m* mm* How Uf S** thc Rest of the WorLL Vtntajtc, New York 1997.

ⁿ Tamie.

’* M. Krakowski. www.icwica.pl/druk-php*id«S29«cdz»a! —ksły.