DSCN1822

170 Ruchy społeczne

i ewentualnych konfliktów społecznych wyrosłych na tej podstawie. Nowe ruchy społeczne. zdaniem A. Tourame’a, są mniej socjopolityczne, a bardziej socjokulturowe.

Analiza współczesnych ruchów społecznych. takich jak np. ruchy ekologiczne, pacyfistyczne, feministyczne, ruchy praw człowieka, skłania niektórych autorów do formułowania tezy o zasadniczym braku ciągłości między „starymi” i i,nowym i” ruchami społecznymi. Claus Offe [1995] próbuje wskazać zasadnicze elementy „nowego paradygmatu". Tradycyjne ruchy społeczne angażowały się głównie w kwestie wzrostu gospodarczego, dystrybucji i bezpieczeństwa socjalnego, „nowe” ruchy koncentrują się przede wszystkim na problemie zachowania pokoju, ochrony środowiska naturalnego, praw jednostki: są to grupy działające nie tyle w celu realizacji własnego interesu grupowego, ile interesu szerszej zbiorowości. Ruchy te charakteryzują się dużą spontanicznością działania, brakiem sformalizowania, niskim stopniem hierarchizacji i zróżnicowania ról. Polityka protestu i negacja status guo stanowią zasadniczą cechę sposobu działania tych ruchów.

Niejednokrotnie wskazuje się, że problemami publicznymi coraz częściej stają się problemy życia prywatnego — kwestie życia seksualnego, aborcji, choroby, śmierci (eutanazja), wychowania, wiary, a także kwestie mass mediów. Przedmiotem zainteresowania w teorii ruchów społecznych może być jednostka (uczestnik), organizacja łub zachowanie zbiorowe. Na tej podstawie wyróżnia się (zob. [E. Hałas 1992, s. 119 i n.]) odmienne typy ujęć teoretycznych - teorie motywacyjne, teorie mobilizacji zasobów oraz teorie zachowań zbiorowych. Te ostatnie mogą być zorientowane makrospołecznie (np. ujęcia strukturalno-- funkcjonalne) łub mikrospołecznie (ujęcia interakcjonalisłyczne). W teoriach motywacyjnych poszukuje się odpowiedzi, dlaczego pewne jednostki przystępują (lub nie) do danego ruchu społecznego. W teorii mobilizacji zasobów próbuje się ustalić czynniki

warunkujące powstanie i skuteczność rudw - sprawna organizacja, umożliwiająca uruchomienie i wykorzystanie posiadanych za-sobów jest czynnikiem decydującym.

W obrębie paradygmatu interpretacyjnego Herbert Blumcr [1994] wskazuje, że uwarunkowań niepokoju społecznego i protestu zbiorowego poszukiwać należy przede wszystkim w procesach interakcji między głównymi aktorami uczestniczącymi w tych ruchach, a nie w sferze napięć wewnątrz struktury społecznej. H. Blumcr wyróżnia cztery grupy tych aktorów: opanowani przez niepokój społeczny i potencjalni rekruci do niepokoju, władze (lokalne i centralne), specjalne grupy interesu, szeroka publiczność. Rozwój ruchu protestu nie jest nigdy z góry ustalony przez obiektywne warunki, lecz zależy od sposobu działania każdej ze stron i interpretowania tych zachowań przez pozostałych aktorów. H. Blumer stwierdza np., że radykalizacja ruchów protestu jest rezultatem obojętnego traktowania przez władzę lub niesprawiedliwego potępiam przez nielolerancyjną publiczność. (A.S.)

Zob. abolicjonizm. akcjonalizm, ethos. ideologia, klasy społeczne, konflikt społeczny, basa-meryzm. kontestacja, populizm, problemy społeczne, schizma, tłum. zmiana społeczna.

Literatura:

Blumer II.. 1969. „Cotlectń* Behańor" [»:| New Otulinę of the Principia af Seddoff. A.M. Lee (od.), Barn es and Noble. New Y«Ł Blumer H., 1994, Niepokój społeczny i ptus zbiorowy [w:] E, Hałas, Obywatelsko *► cjoiogia Szkoły Chicagowskiej Chana n Cooiey. Georga H Mead Herbert Bbmr. RW KUL, Lublin.

Dahrcndorf R.. 1959, Class and Class Ctyyj® in industriai Society, Stanford Univ. h® Stanford.

Hałas E„ 1992. Konwersja Perspektywa sap logiczna, Norbcrtinum, Lublin.

Oflfe C.. 1995. Nowe ruchy społeczne: pnt** czarne granic polityki instytucjonalnej ly¹ Władza i społeczeństwo. Antologia z zakresu socjologii polityki, wybór J. Szczupaczyński. Wyd. Nauk. Sen* Warszawa.