DSCN1926

168

Kodeks dzikowski. Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Wydał Franciszek Piekosiński, Archiwum Komisji Prawniczej III, s. 1 — 171, Kraków 1895. Zabytek napisany jest częściowo w r. 1501, częściowo zaś po 1523 r. przez dwie osoby, z których pierwsza napisała stronice rękopisu 51 — 380, druga — 381—400 i 286 (część), 287, 288 (część). Materiał zebrany oddzielnie z obu części wykazuje zgodne dla obu rąk cechy j ęzykowe środkowomałopolskie ^{1 2}.

Kodeks Stradomskiego, wydał Franciszek Piekosiński, Archiwum Komisji Prawniczej III, 8. 337 — 475, Kraków 1895. Przekładu statutów na język polski dokonał Aleksy Stradomski w r. 1503. Zachowana została kopia sporządzona przez Macieja z Lipnicy, plebana gierałtowskiego, w r. 1518. Zabytek środkowo-małopolski⁴.

Księgi krakowskie grodzkie i ziemskie — ze zbiorów Państwowego Archiwum w Krakowie, oddział na Wawelu. Teksty polskie z pierwszej połowy XVI w. — nie publikowane dotąd — znajdują się w sześciu księgach, na 55 stronicach, zapisanych całkowicie lub częściowo w języku polskim. Skróty materiałowe: CC = Acta iudici castrensis Craco-viensis (nr 34, 35, 36, 37, 39), TC = Acta iudici terrestris Cracoviensis (nr 29)².

Księgi poznańskie radzieckie, wójtowskie i grodzkie — ze zbiorów Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Poznaniu. Teksty polskie z pierwszej połowy XVI w. znajdują się w dziesięciu księgach w ilości stosunkowo dużej, bo na 111 stronicach. Treścią ich są zeznania, listy, zapisy, testamenty, przysięgi. AC = Acta Consularia Posn. (nr 5, 7, 9, 13, 14). AA = Acta Advocatia Posn. (nr 200, 202, 204). PC = Acta Castrensia Posn. (nr 888, 890)².

1

| Przy omawianiu cech językowych podaję materiał łącznio z obydwu części; tylko w wypadku występowania różnic w zakresie jakiejś cechy językowej sygnalizuję to, oddzielnie podając przykłady z części I i II.

⁴ Do zabytków małopolskich zalicza Kodeks Stradomskiego W. Taszycki, Przejście chw^f w staropolszczyźnie...

*    Teksty pisane są przez kilku pisarzy. Nie ma jednak danych dotyczących ich pochodzenia. Ponieważ żadna z „rąk” pisarskich nie wykazuje cech językowych różniących ją w sposób wyraźny od innych — cały materiał traktuję łącznie. Przy przytaczaniu przykładów podaję symbol księgi (tj. skrót ustalony przeze mnie) i jej numer, a po kresce — liczbę oznaczającą stronicę.

Wykaz tekstów polskich: CC 34: s. 605, 606 (1518 r.); CC 35: s. 605 (1520 r.); CC 36: s. 330, 331 (1521 r.); s. 581, 582 (1522 r.); s. 737, 738, (1522 r.); CC 37: s. 684, 685 (15241\); CC 39: s. 320, 321 (1530 r.); s. 329, 330 (1530 r.); s. 390 (1530 r.); s. 396, 397, 398 (1530r.); TC 29: s. 590, 591 (1543 r.); s. 596, 597, 598, 599 (1543 r.); s. 602, 603, 604, 605, 606, 607, 608, 609 (1543 r.); s. 612, 613 (1543 r.); s. 647, 648 (1544 r.); s. 702-715 (1545 r.); s. 730 (1545 r.); s. 785, 786 (1546 r.); s. 808 (1547 r.).

2

   Teksty mają dokładnie oznaczoną datę i miejsce powstania. Gorzej jest z pisarzami — nie znamy ich pochodzenia, choć przypuszczać należy, że byli to (przynajmniej w ogromnej większości) mieszkańcy Poznania i okolic. W zapiskach wyróżnić można kilkanaście rąk. Niektórzy pisarze wystrzegają się odstępstw od utartych zwyczajów pisownianych, inni w większym stopniu oddają w piśmie cechy wymowy swego regionu czy też upodobań indywidualnych. Nie spotyka się tu jednak pisarza, którego wymowa odcinałaby się w sposób zasadniczy od innych pisarzy i wykazywała cechy dialektyczne charakterystyczne dla innej dzielicy, a nie spotykane na terenie Wielkopolski. Dlatego materiał z wszystkich zapisów zestawiam razem, podkreślając tylko nasilenie dialok-tyzmów u niektórych pisarzy.

Wykaz tekstów polskich:

AC 5 —(1625 r.): s.326;

AC 7 —(1537 r.): s. 285v, 286;