Finanse p stwa Wypych6 057

Wybrane Instrumenty zarządzania finansami w przedsiębiorstwie

Realna stopa procentowa pozostaje w ścisłym związku z takimi wielkościami ekonomicznymi, jak na przykład: wielkość popytu i podaży pieniądza, poziom dochodu narodowego, skala inwestycji, aktywność gospodarcza, wymiana międzynarodowa. Kiedy popyt na pieniądz przewyższa jego podaż, to obserwuje się wzrost stopy procentowej. Z kolei wzrost realnej stopy procentowej może ograniczyć wydatki inwestycyjne. Przyrost dochodów zwiększa zapotrzebowanie na pieniądz obsługujący większą skalę transakcji gospodarczych, czyli zwiększa się popyt transakcyjny na pieniądz.

Na wzrost stopy procentowej wpływają między innymi takie czynniki, jak:

-    wzrost wydatków inwestycyjnych,

-    zmniejszenie stopy skłonności do oszczędzania przez konsumentów,

-    wzrost poziomu eksportu,

-    zmniejszenie importu,

-    zwiększenie wydatków rządowych,

-    obniżenie podatku dochodowego.

Zmiany wyżej wymienionych czynników w przeciwnym kierunku powoduje natomiast obniżenie poziomu stopy procentowej. Niższa stopa procentowa może zachęcać podmioty gospodarcze do inwestowania.

Zależność między nominalną stopą procentową a realną stopą procentową i stopą inflacji obrazuje następująca formuła:

Pn =P_r+/ + />_rX/

gdzie:

p_n - nominalna stopa procentowa,

p_r - realna stopa procentowa,

i - stopa inflacji.

Kiedy stopa inflacji jest relatywnie niska, to znaczenie ostatniego składnika (p_r x /) wyżej przedstawionej formuły jest niewielkie, dlatego z reguły jest on pomijany. W takim przypadku na wartość nominalną stopy procentowej wpływają istotnie tylko dwa pierwsze składniki (p_r oraz /). Stwierdzenie to pozwala sformułować często stosowaną w

praktyce zależność:

Pr = Pn - '

Oznacza to, że realna stopa procentowa określana może być jako różnica między nominalną stopą procentową a stopą inflacji.

Kolejnym ważnym elementem stopy procentowej jest poziom ryzyka. Najczęściej poziom ryzyka wykazuje analogiczny kierunek zmian jak poziom prawdopodobieństwa utraty zaangażowanych kapitałów. Prawdopodobieństwo to zależy od takich czynników, jak:

-    charakter dłużnika (forma organizacyjno-prawna, rodzaj jego działalności),

-    ocena kondycji finansowej dłużnika, jego zdolność płatnicza i wiarygodność kredytowa dłużnika,

-    okres angażowania kapitału.

Okres angażowania kapitałów (okres lokaty, okres pożyczki czy kredytu) wpływa na poziom ryzyka. Jego wydłużania powoduje wzrost niepewności a tym samym wzrost poziomu ryzyka. Z tego punktu widzenia wyróżnia się stopy procentowe długo- i krótkoterminowe. Stopy procentowe długoterminowe charakteryzują się z reguły większą stabilnością oraz wyższym poziomem niż stopy krótkoterminowe. Stopy procentowe krótkoterminowe (nie przekraczające jednego roku) podlegają większym wahaniom a ich poziom na ustabilizowanych rynkach jest najczęściej niższy od stóp długoterminowych.

Szczególna sytuacja występuje kiedy między wierzycielem (inwestorem udostępniającym gotówkę) a dłużnikiem występuje pośrednik np. bank. W takiej sytuacji najczęściej występuje zróżnicowanie stóp procentowych oferowanych inwestorom (właścicielom lokat) i oferowanych kredytobiorcom. Z zasady stopy procentowe oferowane inwestorom są niższe niż stopy procentowe stosowane wobec kredytobiorców. Różnica między tymi stopami stanowi marżę banku, która ma pokryć koszty jego działalności oraz zapewnić pewien poziom zysku. Stopy procentowe stosowane przez banki mogą mieć charakter stały -niezmienny w całym okresie umowy, albo zmienny - podlegający zmianą w zależności od sytuacji na rynkach finansowych.

Najczęściej obowiązuje zasada, że poziom stopy oprocentowania kredytu bankowego jest przedmiotem negocjacji między kredytobiorcą a bankiem. Niemniej jednak możliwy przedział zmian oprocentowania kredytu bankowego determinowany jest przez czynniki zewnętrzne jak

57