Finanse p stwa Wypych0 071

Wybrane instrumenty zarządzania finansami w przedsiębiorstwie

zagospodarowania zasobów finansowych. Ten właśnie problem będzie przedmiotem naszego zainteresowania.

Z podejmowaniem decyzji dotyczących zagospodarowania środków pieniężnych mamy do czynienia wówczas, gdy następuje rezygnacja z przeznaczenia ich na szeroko rozumiane cele konsumpcyjne. Spośród szeregu możliwości w tym zakresie jako podstawowe można uznać następujące:

-    podejmowanie działalności gospodarczej w formie przedsiębiorstwa

-    nabywanie akcji lub udziałów w spółce kapitałowej

-    zakup obligacji

-    lokata depozytowa na rachunku bankowym

Wymienione sposoby angażowania zasobów pieniężnych, różnią się między sobą przede wszystkim formą otrzymania dochodów z kapitału.

Podejmowanie działalności gospodarczej w formie przedsiębiorstwa jest obarczone stosunkowo dużym ryzykiem i wymaga z reguły bezpośredniego udziału dawcy kapitału w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Staje się on bowiem właścicielem przedsiębiorstwa i musi się wykazać aktywnością, aby działalność gospodarcza przyniosła określone efekty. Dochodem z kapitału jest nadwyżka finansowa obejmująca: zysk netto (ewentualnie strata) oraz odpisy amortyzacyjne. Ponadto przedsiębiorca może otrzymać dochód z ewentualnej sprzedaży przedsiębiorstwa lub jego aktywów. W rachunku uwzględniamy okres od momentu utworzenia (nabycia) przedsiębiorstwa do chwili jego likwidacji (sprzedaży). Musimy mieć świadomość o znacznym ryzyku łączącym się z działalnością bezpośrednio na rynku produkcji czy usług. W naszych założeniach nie można ująć wszystkich aspektów wiążących się z tą dziedziną pomnażania kapitału. Jednak co jest najistotniejsze, rozwinięcie własnej działalności gospodarczej wymaga dużej odwagi i samozaparcia a efekty w wypadku niekorzystnych warunków mogą nie być zadowalające.

Nabycie akcji (lub udziałów) w spółce kapitałowej również obarczone jest znacznym ryzykiem. Angażujący kapitał staje się współwłaścicielem przedsiębiorstwa, jego wpływ na zarządzanie i podejmowanie decyzji finansowych zależy od ilości akcji, którymi dysponuje. Dochód z kapitału składa się z dwóch elementów. Po pierwsze: jako współwłaściciel ma on prawo do dywidendy (o ile spółka osiągnęła zysk i podjęta została przez walne zgromadzenie akcjonariuszy decyzja o wypłacie dywidendy). Po drugie można sprzedać akcje na rynku kapitałowym i dochodem będzie różnica między cena sprzedaży a ceną nabycia. W rachunku uwzględniamy okres dysponowania akcjami. Założenia przyjmowane w naszych rozważaniach mają na celu pokazanie warunków w rozwiniętej gospodarce, jeśli chodzi o formy zagospodarowania kapitału. Jednak na wielu rynkach finansowych nowo powstałych lub o krótkiej historii nie ma w pełni rozwiniętych mechanizmów przyciągania inwestora. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie jest rynkiem, gdzie inwestujący mogą liczyć właściwie tylko na różnicę cen akcji jako swój zysk. Przedsiębiorstwa notowane na GPW jeśli wypłacają dywidendę to jest ona raczej „symboliczna" i specjalnie nie jest ona narzędziem przyciągającym inwestora.

Zakup obligacji i udzielanie pożyczek praktycznie nic jest obarczone ryzykiem operacyjnym. Posiadacz obligacji i pożyczkodawca ponosi natomiast ryzyko finansowe (jest ono znikome w przypadku obligacji emitowanych przez Skarb Państwa). Ponieważ mamy do czynienia z kapitałem wierzytelnościowym, trudno jest mówić o wpływie dawcy kapitału na decyzje podejmowane przez podmiot, któremu środki finansowe użyczono. Dochodem z obligacji (pożyczki) są odsetki (wypłacane z reguły corocznie lub kwartalnie), w rachunku należy uwzględnić również wartość końcową kapitału (cena wykupu obligacji, zwrot pożyczki). Różnorodność instrumentów dłużnych, w tym obligacji, zmusza nas do koniecznych uogólnień polegających na tym, że skupiamy się na obligacjach typowych dla Polski to znaczy: sprzedawanych po cenie emisyjnej równej lub wyższej od wartości nominalnej, w których kupony są wypłacane po roku lub w wypadku obligacji trzyletnich kwartalnie.

Lokata depozytowa w banku również nie jest obarczona ryzykiem operacyjnym. Także ryzyko finansowe nie jest wysokie, o ile bank posiada gwarancje Skarbu Państwa. Podobnie jak w przypadku obligacji czy pożyczek dłużnych, dochodem z kapitału są tu odsetki (depozyt w zasadzie jest formą pożyczki dla banku). Przy lokatach długoterminowych odsetki zazwyczaj wypłacane są łącznie z wycofaniem wkładu depozytowego, natomiast ich naliczanie odbywa się przy zastosowaniu procentu składanego. Przez cały okres udostępnienia kapitału jego dawca nie osiąga korzyści. Wartość dochodowa obejmuje kapitał wyjściowy i skapitalizowane odsetki. Lokata depozytowa jest w naszym wypadku najbezpieczniejszą formą zainwestowania kapitału. Oprocentowanie lokaty może być w różnych bankach różne, co wiąże się z

71