img098

przed oceną terapeuty czy innych rodziców zmniejsza otwartość rodziców na to, co dzieje się podczas spotkań, uniemożliwia prawdziwe współuczestnictwo w terapii. Natomiast zapewnienie poczucia bezpieczeństwa likwiduje lub zmniejsza lęk umożliwiając większą szczerość wypowiedzi.

Druga zasada, która powinna być przestrzegana, to indywidualizacja i plastyczność działań terapeuty, dostosowanych do problemów przedstawianych przez rodziców i uwzględniających zakres posiadanej wiedzy o dziecku.

Następna zasada to etapowość działań terapeuty. W pierwszym etapie powinien on — poprzez stworzenie odpowiedniej atmosfery — pobudzić motywację rodziców do poznawania potrzeb dziecka, umożliwić rodzicom mówienie o swoich doświadczeniach w wychowywaniu, ewentualnych niepowodzeniach lub sukcesach. Jeśli pierwszy etap procesu terapeutycznego przebiega prawidłowo, rodzice zaczynają mówić o swoich problemach w sposób coraz bardziej szczery i otwarty, przedstawiają swój punkt widzenia, odblokowują emocje, często lęk związany z sytuacją domową, a w szczególności z niesatysfakcjonującymi kontaktami z dzieckiem.

Prawidłowy przebieg tego etapu umożliwia terapeucie prowadzenie dalszej pracy- przekazywanie rodzicom informacji potrzebnych do właściwej oceny przyczyn zaburzonego zachowania dziecka. Etap drugi winien polegać na takim organizowaniu przez terapeutę doświadczeń rodziców, aby stały się one źródłem informacji o wszystkich członkach rodziny oraz o istocie relacji, jakie pomiędzy nimi istnieją.

Doświadczenia, które organizuje terapeuta, mogą być bezpośrednie lub pośrednie¹ Bezpośrednie zakładają praktyczne rozwiązanie problemu na przykład przy użyciu psychodramy ². Doświadczenia pośrednie prowadzą do uogólniania pewnych prawidłowości poznanych podczas doświadczeń bezpośrednich. Formy doświadczeń pośrednich to dyskusje rodziców, omówienie określonego problemu przez terapeutę itp. Oba rodzaje doświadczeń grają istotną rolę w procesie poznawania dzieci przez ich rodziców, przy czym każde z nich ma odmienne znaczenie. Informacje płynące z doświadczeń bezpośrednich pozwalają na zmianę zachowania w' konkretnej sytuacji kontaktu z dzieckiem. Informacje uzyskane podczas doświadczeń pośrednich pozwalają na uogólnienie zdobytej wiedzy,porządkowanie jej i poznawanie prawidłowości rządzących zachowaniem dziecka.

Z powyższego wynika, że metody oddziaływań powinny uwzględniać oba rodzaje doświadczeń, będących źródłem różnorodnych informacji o dziecku.

Wśród informacji, które przekazujemy rodzicom można wyróżnić¹

1 Informacje nowe, poszukiwane. Przykładem może być prośba matki o podanie sposobu pomocy dziecku, które ma trudności z wymawianiem określonego dźwięku mowy. Matka jest gotowa na przyjęcie nowej dla niej informacji (rodzaj proponowanego ćwiczenia), sama jej poszukuje.

X. Informacje nowe, nie poszukiwane. Z taką sy-! nacją mamy do czynienia wówczas, gdy matka

1

   Pm J. Reykowski: Osobowość a poznanie. W: „Badaniu Oświatowe” 1978 nr 3.

•    IV ychodrama Jest to improwizowany teatr, uproszczony <|i> i <16w psychoterapeutycznych. Por. S. Krotocłwil. Psy-i hnirmpia. Warszawa 1974, PWN.