Wspólnymi cechami bakterii właściwej fermentacji mlekowej są niezdolność do przetrwalnikowania, względnie beztlenowe warunki rozwoju, brak urzęsienia, brak zdolności wytwarzania katalazy i redukcji azotanów oraz Gram-dodatnie zabarwienie komórek. Biorąc pod uwagę cechy morfologiczne, wśród bakterii fermentacji mlekowej można wyróżnić zarówno paciorkowce, jak i bakterie w kształcie pałeczek (tab. 6.1).
Tabela 6.1
Bakterie biorące udział w procesie fermentacji mlekowej właściwej
Homofermentacj a |
Heterofermentacja |
Ziarniaki |
Ziarniaki |
Streptococcus |
Leuconostoc |
S. bouis |
L. cremoris |
S. saliuarius subsp. saliuarius |
L. lactis |
S. saliuarius subsp. thermophilus |
L. mesenteroides |
Lactococcus |
L. mesenteroides subsp. cremoris |
L. lactis subsp. lactis |
L. mesenteroides subsp. dextranicum |
L. lactis subsp. cremoris L. lactis subsp. lactis uar. diacetilactis |
L. mesenteroides subsp. mesenteroides |
Pediococcus |
Pałeczki |
P. acidilactici |
Lactobacillus |
P.cereuisiae |
L. bifermentans |
Vagococcus |
L. breuis |
V. fluuialis |
L. buchneri |
V. salmoninarum |
L. fermentum |
Enterococcus |
L. kandleri |
E. faecalis |
L. uiridescens Carnobacterium |
Pałeczki |
C. diuergens |
Lactobacillus |
C. mobile |
L. acidophilus |
C. gallinarum |
L. alimentaris |
C. puscicola |
L. casei |
Bifidobacterium |
L. coryniformis L. delbrueckii subsp. bulgaricus L. delbrueckii subsp. delbrueckii L. delbrueckii subsp. lactis L. helueticus L. plantarum L. saliuarius |
B. bifidum |
Ze względu na typ przeprowadzanej fermentacji bakterie te można podzielić na:
• bakterie homofermentacji mlekowej - bakterie mlekowe wytwarzają czysty lub prawie czysty (90%) kwas mlekowy, a ilość powstających produktów ubocznych jest ściśle związana z dostępnością tlenu;
• bakterie heterofermentacji mlekowej - w procesie tym, oprócz kwasu mlekowego, powstają w niewielkich ilościach inne produkty, jak kwas octowy, etanol i dwutlenek węgla.
50