img772

270

C/.ęść II. Kclleksjc teorctye/m* mul pittklykt| ubezpieczeniu społee/neyn

uzasadnionej - modyfikacji przyjętych rozwiązań; 3) możliwe są arbitralne zmiany systemowe pod wpływem nowego układu politycznego, l ak też wygląda obecna sytuacja w Polsce.

2.2. Prezentacja filarowa

Obecnie najczęściej spotykanym sposobem prezentacji systemów emerylal nych są konstrukcje filarowe, na ogół trójfilarowe. Również w Polsce jedną z na j mocniej podkreślanych cech nowego systemu emerytalnego jest właśnie konstrukcji filarowa, choć w żadnym akcie prawnym dotyczącym systemu nie znajdziemy słowa „filar”. Przyjętej prezentacji nie można jednak określić mianem „klasycznej”^|S, po nieważ nie odwołuje się ona do podstawowego kryterium podmiotowego, czyli od powiedzi napytanie, kto dba, czy też może dbać, o nasze zabezpieczenie emerytalne'¹ (zob. schemat 22). Mówi się wtedy o inicjatywie państwa, inicjatywie pracodawcy lub inicjatywie gospodarstwa domowego.

Nieobojętne, choć drugoplanowe, dla tego rozumowania jest też kryterium do chodowe, a więc ustalenie, jakie środki emerytalne są zapewniane w ramach po szczególnych filarów systemu.

Schemat 22. „Klasyczna” prezentacja trójfilarowa systemu emerytalnego

kryteria:	Filar 1	Filarii	Filar III
podmiotowe	państwo	pracodawca (zakład pracy)	gospodarstwo domowe („my sami”)
dochodowe	emerytura standardowa	dodatkowe środki emerytalne	dodatkowe środki emerytalne
części systemu	bazowa	dodatkowa	dodatkowa

Źródło: opracowanie własne.

Na tle tych uwag można stwierdzić, że architektura systemu zabezpieczeniu emerytalnego wylansowana w Polsce narzuca niestety fałszywe postrzeganie refoi mowania systemu, a zwłaszcza utrudnia społeczną percepcję dokonywanej zmiany Tłumaczenie konstrukcji trójfilarowej według zasady przystąpienia i zasady finanso wania¹⁶ (zob. schemat 23) nie tylko niejednoznacznie określa podmioty - inicjatorów

¹⁵    Taką stosuje też Unia Europejska.

¹⁶    Propagatorem takiej prezentacji jest Bank Światowy.

zabezpieczenia emerytalnego, ale też niejasno wyraża zasadę narastania dochodów emerytalnych.

Schemat 23. Przyjęta w Polsce prezentacja systemu emerytalnego

zasada przystąpienia

obowiązkowe    dobrowolne

Filar 1
Filar II	Filar III

kapitałowe

bazowa    dodatkowa

części systemu

repartycyjne

zasada finansowania

Źródło: opracowanie własne.

W związku z przystąpieniem do Unii Europejskiej i udziałem w „otwartej koordynacji” systemów zabezpieczenia emerytalnego, pojawia się w Polsce konieczność zmodyfikowania stosowanej prezentacji filarowej systemu w kierunku prezentacji odwołującej się do podziału na filary według kryterium podmiotowego. Wtedy „polskie” filary I i II (być może oznaczone jako filar la i filar Ib) staną się „europejskim” filarem I. Natomiast „polski” filar III zostanie podzielony na dwa „europejskie”: filar II („polskie” Pracownicze Programy Emerytalne - PPE) i filar III („polskie” Indywidualne Konta Emerytalne - IKE).

Warto w tym miejscu zauważyć, że ostatnio powstał w Banku Światowym nowy — dość dyskusyjny - projekt prezentacji systemu emerytalnego. Wyróżnia się w nim pięć filarów (zob. schemat 24).

Z punktu widzenia percepcji społecznej jest to z pewnością lepszy od dotychczasowego pomysł Banku Światowego na prezentację systemu emerytalnego. Jednocześnie -na co warto zwrócić szczególną uwagę-jest to z pewnością dość interesujący schemat, chociaż z natury rzeczy raczej pokazujący niż wyjaśniający, złożoność systemów i ich reformowania. Nie ma w nim też jakby przesądzania - jak w poprzedniej prezentacji - tego, jaka koncepcja zmiany emerytalnej jest najlepsza.