IMG59

214

214

można najłatwiej stwierdzi'

l

\

«iic. Kicleckiem i Krukowskicm ora/ na Śląsku. Jego obccno<_c i-rJ/ic‘ w dowolnej porze roku. poszukując trwałych żuwaczek sam-

li

T wściółce przy s/yi koraeniowej starych dębów. Jedynymi gatunkami jelonkowych. Uon- moLM wyrządzaćpewne szkody w lasach, są gatunki z rodzaju zaklinicc - Platy, _rnix Plartreruscarboides L. jest owadem długości KM 4 mm. o wydłużonym ciele, barwy metalicznie /icloncj. niebieskiej lub fioletowej. Zarysem ciała i barwą przypomina do złudzenia niektóre biegaczowatc. Postacie dorosłe od połowy maja do końca czerwca ogryzają pączki drzew liściastych, głównie dębów i osik. Larwy rozw ijają się w zmurszałym drewnie dębu. buka. jesionu, a nawet sosny. Pokrewnym gatunkiem jest Platycerm caprea De Geertrys. 8.45).

J Rodzina: Zukowate- Scarabaeidae

Jedna z najliczniejszych rodzin chrząszczy, skupiająca około 15 000 gatunków, w Polsce ponad 150. Należą tu owady różnej wielkości, o krępej budowie ciała, czułkach niewyraźnie kolankowato załamanych. Buławka czułków 3-7-członowa. czasem silnie wachlarzy kowala. U gatunków koprofagicznych buławka jest delikatnie owłosiona i matowa, u fitofagów i melitofagów - na ogół naga i błyszcząca. Pierwsza para nóg grzebna: golenie zwykle silnie rozwinięte, spłaszczone, ich zewnętrzna krawędź ząbkowana; stopy 5-czło-nowc. Owady dorosłe w zależności od gatunku odżywiają się częściami żywych lub martwych roślin, odchodami, resztkami martwych zwierząt. Larwy oligopodialne. zgięte w kształcie litery C. znane są pod nazwą pędraków. Odżywiają się korzeniami lub martwą "ibsiancją roślinną. Mają znaczny udział w krążeniu materii w biocenozach leśnych na cały m swiecie. W iele gatunków żerujących na korzeniach jest groźnymi szkodnikami roślin.

letnich, gdy składa jaja. Larwy rozwijają się od lipca do czerwca następnego roku w przygotowanych przez postacie dorosłe i zakopanych na głębokości 15-35 cm zlepkach butwiejących liści. Na I ha lasu żuki zakopują nawet do 700 kg

Do najpospolitszych w lasach, szczególnie w lasach i borach mieszanych, należy żuk leśny - Geotrupes stercorosus Sc., długości I0-20 mm. Ciało ma okrągław'e w zary sie, jc-so grzbietowa część jest błyszcząca, nicbieskoczama, spodnia metalicznie niebieska lub /.. ona Spotyka się go masowo w rowkach stanowiących zabezpieczenie przed szeliniaka* mi. w rozkładających się owocnikach grzybów i na dnie lasu. szczególnie w miesiącach

A

B

Rysunek 8.47

Zukowate Scarabaeidae (koprolagi) (wg Pławilszczikowa. 1968): A - żuk gnotowy Geotrupes stercorarius L. B -plugawek Aphodius tossor L.

Charakterystyka rzędów i rod,

,    .,    .    ,    ^odBn owadó_w 21R

suchej masy zlepków rocznte. spełniając ważną _{funkcie w}    ¹⁵

czcnie ma zuk wtosenny - Geotrupes uemalis L _ca?_v K •^naw,’«mu" lasu. _Pod . „reskiej, żyjący W hardziej nasłonecznionych i cieplS^ ^mCUliczncj tlonej jo pndrod/tny Geotrupmae. Natomiast do podn«i, *^ ^b"'"'Pach leśnych Żul, „ T

££ 'r*' r**    32

drabniama i zakopywania odchodów zwierzęcych sl ,'    W**** ńę do J

4—10 mm. cylindryczne, o jednobarwnych (czarnych bornie .^chn'»«

lub plamistych pokrywach, licznie spotykane w .ulch.lch T • ^J «»wonyehi leśnych (rys. 8.47).    ^Jelcni- «*« i innych zwi£*

Próchnożeme zukowate (rys. 8.48 i 8.49) grupują _{się w kilk}„ „ . ,

_ Trichiinue (zacnik - Gnorimus. orszoł - Trichtus nachn ^rodzinach; onzotów Valginae (koślawka = grabik - Valgus hemipterus L i krus/c/v ^h"'.'“^k’^rmal •‘"dawek -. Cetonia. kwictnica - Po,osia. kosmatek - Epicomeiis), roha.ytów DvT tyniec - Oryctes).    Dynastmae (roha-

Postacie dorosłe zacnika orszoła. kiuszczyc. kwietnie, kosmatków. a czasami, kośla wek. spotyka Się na kwtatach różnych roślin, najczęściej z rodzms złożonych O_nl ₃ ' we. gdzie odżyw,ają S.ę pyłkiem , platkamt. Głównym okresem ,ch występowania jesUao -od połowy czerwca do połowy sierpnia. Jedynie koślawka pojawiaj wczesną wiosną. Zacniki. kruszczyce i kwictnicc charakteryzują się metalicznie zieloną lub brązową barwą u orszołów przeważa barwa żółta i czarna. Pozostałe gatunki są barwy ciemnej Łanu żyją w martwych i próchniejących drzewach liściastych i pniakach.rys. 148). Larwy kms/eży-ey - Potosia metallica Hbsl. (= cuprea F.) żyją w mrowiskach i odżywiają się ich malena-

C

8.48

l łukowatych - prochnotadCm (wg Pawto-1961) A - łtrowrsko pachncy    -\i

cop w drtupli B - źaromsko oruota Tn-istusL m la/ącui ęatąii Orroroww. C-M-0anW VHgusrmmy>mnaL