K �jna DIALEKTY POLSKIE769

miało początkowo charakter fonetyczny, ale wkrótce nabrało wartości fonologiczncj — gdy przednie f, S, ę, e uległy przegłosowi (zob. pkt 5,8—10). Wywołana następstwem przednich miękkość spółgłosek musiała być w dialektach lechickich wyrazistsza, niż np. w dialektach czeskich, i bardziej zdecydowana, skoro utrzymała się ona nie tylko przed przednimi konty-nuantami *f, e, ę, e: tirli 'tarli’, dirli 'darli’, o śirńe, wb źirńe, na tele, wb dele, na śe/ie, tesla, na śedle. tęti, na dęślc, śędeS, file także w pozycjach, gdzie w wyniku przegłosu ustaliły się na ich miejscu samogłoski tylne: tarło, darło, śarna, żarno, lalo, dało, śano, tosat, śodlo, Igło, dgslo, śgdg itd.

Utrzymanie się miękkości spółgłosek przed tego typu tylnymi kon-tynuantami przegłoszonych samogłosek przednich zadecydowało o tym, że w dialektach lechickich ponownie ustaliły się niezależne od następstwa miękkie fonemy [t'] [d'J, a także powstały miękkie [ś], [ź] powiększając korelację mięklcości/twardości o cztery pary i zmieniając tym samym dotychczasowy (zob. s. 58) zasób i system fonemów na taki, jaki przedstawia tablica III rut s. 80.

Ten zasób i system fonemów spółgłoskowych o szeroko reprezentowanej korelacji miękkośei/twardości stanie się podstawą i początkowym punktem dalszego rozwoju wszystkich dialektów" polskich. Ze względu na to, że będziemy się często na niego powoływali, podajemy go łącznie z lockiekim zasobem fonemów samogłoskowych i zaznaczamy jeszcze raz wszystkie opozycje i korelacje.

Wytwarzanie się i upowszechnianie omówionych tu szczegółowo innowacji stanowiło kolejne fazy równoczesnego z powstawaniem czesko-sło-wackiej i łużyckiej grupy językowej formowania się leckickiego ugrupowania dialektów i pogłębianiu się jego odrębności. Przed wiekiem TUI jednolity prajęzyk lechicki nie istniał, bo chyba żadna z cech wyodrębniających to ugrupowanie wcześniej się nie rozwinęła. Z tych względów trudno przyjmować, że języki łużyckie były wtedy gwarami języka leehi-ckiego — języka, którego cechy wyróżniające jeszcze się nie uformowały. W okresie YIH —X w. dopiero rozpoczęły się procesy wytwarzania się odrębnych cech lechickich, ale ich narastanie było nieznaczne, a w dodatku nie każda z wytwarzanych innowacji miała charakter ogólnole-chicki. Równocześnie przeto z formowaniem się odrębnej grupy lechiekiej postępowało jej różnicowanie.

Cech wyróżniających zespół dialektów lechickich niewiele było przed rozbiciem tego zespołu na grupę polską, która w- obrębie państwa Piastów weszła w fazę pogłębiania się integracji narodowościowej i językowej, i na opierającą się chrystianizacji grupę połabską. W dodatku niektóre z innowacji obejmowały tylko część terenów i spełniały przez to ograniczoną rolę w procesie integrowania językow ego dialektów grupy lechiekiej. Ciemniej jednak wytworzenie się i częściowe choćby rozprzestrzenienie