larsen0654

654 II Anestezjologia ogólna

Zespól kompartmentu. Obrzęk tkanek, ze wzrostem cis'nienia śródtkankowego, może powstawać z powodu utrzymującego się niskiego ciśnienia tętniczego, uciśnięcia tętnic przy niewłaściwym ułożeniu (np. kolan) lub zewnętrznym ucisku na doły podkolanowe. Występuje najczęściej po przywróceniu przepływu krwi przez dany obszar, a zatem w okresie pooperacyjnym. Zespół kompartmentu może występować w zakresie barków w przypadku ułożenia na boku lub w obrębie kończyn dolnych przy ułożeniu na brzuchu, a także po długo trwającym ułożeniu do litotomii.

5.2    Bóle pleców

Bóle pleców są najczęstszym powikłaniem ułożenia na stole operacyjnym i są zgłaszane przez ok. 20% pacjentów, niezależnie od rodzaju znieczulenia. Przyczyną może być relaksacja mięśni przy-kręgosłupowych po środkach zwiotczających lub blokadzie przykręgowej, ze spłaszczeniem lordozy lędźwiowej i naciągnięciem tylnych więzadeł i mięśni. Dolegliwości bólowe kręgosłupa mogą się utrzymywać od kilku dni do wielu miesięcy po operacji. Jako profilaktykę poleca się wyściełanie okolicy lędźwiowej kręgosłupa.

5.3    Urazy oczu

Erozja rogówki należy do najczęstszych uszkodzeń oka związanych z operacją. Najważniejsze przyczyny to zmniejszenie wydzielania łez i bezpośredni uraz spowodowany uciskiem maski twarzowej lub innych elementów wyposażenia anestezjologicznego.

Silniejszy ucisk na gałkę oczną może spowodować zakrzepicę jednej z tętnic siatkówki lub doprowadzić do niedokrwienia siatkówki z nieodwracalną ślepotą - to bardzo rzadkie powikłanie.

Najlepszą profilaktyką uszkodzeń oka są zamknięte powieki i odpowiednie ułożenie okolicy oczodołu (bez możliwości ucisku), poza tym w okresie okołooperacyjnym można stosować sztuczne łzy lub obojętne maści oczne.

5.4    Uszkodzenia nerwów i splotów nerwowych

Takie uszkodzenia powstają w okresie okołooperacyjnym, przede wszystkim z powodu ucisku lub pociągania, gdy niskie napięcie mięśniowe umożliwia niefizjologiczne ustawienie stawów. Inną ważną przyczyną może być bezpośredni uraz chirurgiczny nerwu lub spowodowany przez wykonanie blokady przez anestezjologa. Czynniki usposabiające to: cukrzyca, powstanie krwiaka, hipoter-mia i wrodzone anomalie anatomiczne. Ogólnie częstość występowania okołooperacyjnych uszkodzeń nerwów szacuje się na 0,1-0,2% wszystkich znieczulanych pacjentów.

5.4.1    Uszkodzenie nerwu łokciowego

Najczęstsze uszkodzenia okołooperacyjne występują w okolicy stawu łokciowego, gdyż z przyczyn anatomicznych w tym miejscu istnieje najwyższe ryzyko uszkodzeń. Powstają one przez kompresję i pociąganie. Mimo że ucisk z zewnątrz jest jednym z czynników etiologicznych uszkodzeń nerwu łokciowego, możliwe do uniknięcia błędy w ułożeniu nie są przyczyną wszystkich uszkodzeń (możliwie jak najmniejszych) i nie zawsze postępowanie profilaktyczne jest skuteczne. Nie ma też takich standardów ułożenia kończyny górnej (pronacja lub supinacja przedramienia), które pozwalałyby z całą pewnością uniknąć okołooperacyjnych uszkodzeń nerwu łokciowego. Podobne uszkodzenia występują także w znieczuleniu przewodowym, gdzie teoretycznie pacjenta powinny zaalarmować parestezje i ból. Duża część uszkodzeń n. łokciowego może powstawać nie w czasie operacji, ale w innych momentach pobytu szpitalnego. Mówi się, że w dwóch badaniach tylko 1/3 uszkodzeń jest stwierdzana na sali budzeń, a wiele można zaobserwować w pierwszych dwóch tygodniach po operacji. Do czynników usposabiających należą: płeć męska (2-7 razy częściej niż u kobiet), znaczna nadwaga, pobyt w szpitalu dłuższy niż dwa tygodnie. U pacjentów ze stwierdzonymi pooperacyjnie uszkodzeniami n. łokciowego, często już w okresie przedoperacyjnym istnieją subkliniczne zaburzenia jego funkcji.

Przebieg. Około połowa zaburzeń czynności n. łokciowego zanika w ciągu 6 miesięcy, jednak u ok. 24% pacjentów dolegliwości utrzymują się przez 2-3 lata.

5.4.2    Uszkodzenie splotu ramiennego

Obok uszkodzeń nerwu łokciowego te dotyczące splotu ramiennego należą do najczęstszych powikłań neurologicznych. Najważniejszymi czynni-