larsen0821

30. Sala budzeń 821

w wyniku czego opóźnia się ich wydalanie. Hipo-termia również działa bezpośrednio ośrodkowo hamująco, powodując stan głębokiej nieprzytomności.

7.12 Ośrodkowy zespół antycholinergiczny

Zespół ten polega na blokowaniu receptorów cho-linergicznych przez leki antycholinergiczne, np. atropinę lub skopolaminę, ale również przez inne związki stosowane podczas znieczulenia, np. pochodne fenotiazyny i butyrofenonu, antagonistów receptorów H₂, benzodiazepiny, opioidy i anestety-ki wziewne. Częstość występowania zespołu ocenia się na 1% wszystkich znieczuleń.

Objawy Do objawów obwodowych należą: ta-chykardia, zaburzenia rytmu serca, rozszerzenie źrenic, zaczerwienienie twarzy, zatrzymanie moczu, zmniejszone wydzielanie potu i śluzu oraz osłabienie czynności ruchowej przewodu pokarmowego.

Objawy ośrodkowe to: lęk, pobudzenie ruchowe, niepokój, dezorientacja, halucynacje, wzrost temperatury ciała pochodzenia ośrodkowego, senność, śpiączka.

ł W przypadku przedłużającej się nieprzytomności w okresie pooperacyjnym lub gdy pacjent odczuwa niepokój i jest pobudzony z niewyjaśnionych przyczyn, trzeba brać pod uwagę możliwość występowania ośrodkowego zespołu antycholiner-gicznego.

Leczenie. Zespół leczy się fizostygminą (Anti-chołium) podając 0,04 mg/kg i.v. powoli (ok. I mg/min), do osiągnięcia dawki całkowitej 2 mg. Lek zaczyna działać po 1/2-20 min. Fizostygminę można podać powtórnie najwcześniej po 5-20 min. Postacie zespołu, którym towarzyszy pobudzenie, muszą być leczone fizostygminą natychmiast, te natomiast, którym towarzyszy śpiączka, można traktować bardziej wyczekująco.

Działania niepożądane fizostygminy: bradykar-dia (monitor EKG!), wzrost wydzielania śliny, poty.

8 Ból

Częstość i intensywność bólu pooperacyjnego zależy od wielu czynników (zob. rozdz. 31). Bardzo młodzi pacjenci i osoby w wieku podeszłym przeważnie nie wymagają dużych dawek leków przeciwbólowych. Opioidy stosowane w premedykacji oraz znieczulenie złożone (także z opioidami) opóźniają konieczność pooperacyjnego stosowania analgetyków. Po znieczuleniu wziewnym bóle występują bezpośrednio po przebudzeniu. Ważną rolę odgrywa rodzaj operacji: zabiegi w nadbrzuszu i w obrębie klatki piersiowej są szczególnie bolesne, a zapotrzebowanie na leki przeciwbólowe znacznie większe.

8.1    Leczenie

Leczenie bólu pooperacyjnego było i jest niewystarczające; odpowiednio częste są także skargi chorych na niedostateczne uśmierzanie bólu pooperacyjnego, będącego efektem wadliwego wyboru analgetyku i niedostosowanego indywidualnie sposobu dawkowania (przeważnie domięśniowo), który nie odpowiada potrzebom chorego. Do leczenia bólu po operacji stosuje się opioidy i analgetyki obwodowe kojarzone, jeżeli trzeba, z lekami uspokajającymi. Wybór leku (zob. rozdz. 31) zależy od stopnia nasilenia bólu.

Leczenie bólu pooperacyjnego u dzieci - zob. rozdz. 39.

8.1.1    Opioidy

Opioidy są najskuteczniejszymi i najważniejszymi lekami znoszącymi ból pooperacyjny, zwłaszcza ból „powolny”, przewodzony przez włókna C do istoty galaretowatej, który jest niezbyt dokładnie umiejscowiony, ma charakter stały i towarzyszy wzrostowi aktywności somatycznej i autonomicznej (np. unieruchomienie uszkodzonej tkanki, ruchy lub zabiegi ochronne itp.). Mało skuteczne są natomiast opioidy w leczeniu „szybkiego” senso-rycznie dyskryminowanego komponentu bólu (o charakterze zlokalizowanym, z krótkim okresem trwania), przewodzonego przez włókna A-8. Ogólnie biorąc, opioidy podwyższają próg bólowy i sprzyjają zdystansowaniu się wobec bólu.

Wskazania. Opioidy są lekami z wyboru przy silnych bólach pooperacyjnych. Właśnie one, a nie analgetyki obwodowe, powinny być stosowane jako pierwsze w leczeniu bólu; analgetyki obwodowe przeważnie nie wystarczają. Obawa przed depresją oddechową i przyzwyczajeniem nie są dostatecznym powodem do zaniechania stosowania opioidów: obu tych powikłań można uniknąć przy prawidłowym dawkowaniu tych leków.