logopedia(mowa ) Minczkiewicz 5

Tak wii;c nil |uuo/.imihwania si<; Jr*K«• prmr«m angażującego ro najmniej rlwic osoby tnadawcę i odbiorcę). tj procesu przekazu informacji i jej odbioru, przeszłam do rozwazmi nad ..mową' w ujęciu indywidualnym, jako procesem charakteryzującym człowieka wchodzącego w rozliczne układy i współzależności społeczne. Definicja ..mowy' w ujęciu indywidualnym, podająca, iż ..mowa (.» budowanie i odbiór wypowiedzi (tekstu) na podstawie języka”, zezwala bez trudu dostrzec islotm: fila tego skomplikowanego procesu składniki: mówienie, wypowiedź albo tekst, rozumienie oraz język (kod porozumiewaniu sic). Składniki te wyraźnie ilustruje rycina 3.

liyr Mowa i j.-j hUlaii ni ki (wg I. Kaczmarek. Nasze dziecko uczy się mowy,    s. 3(5)

Każdy z wymienionych wyżej składników mowy posiada istotne dla praktyki logopedycznej znaczenie. Dokładna analiza wytworu mówienia, czyli wypti wint Iz i (tekstu słownego) wyprodukowanej przez jednostkę, jest podstawą diagnozy logopedycznej. Jakość i struktura zbudowanych wypowiedzi. poddanych gruntownej analizie, świadczyć może o doskonałości, bądź niedostatkach poszczególnych komponentów (składników) mowy w obrębie których podejmujemy szczegółowe badania diagnostyczne. Wskazując nn znaczeniu diagnostyczne poszczególnych komponentów (składników) mowy spróbujmy je pokrótce scharakteryzować.

W przyjętej za L Kaczmarkiem definicji mowy. uwzględniającej proces charakteryzujący jednostkę ludzka, istotnego znaczenia nabierają wyszczególnione w niej składniki: mówienie, wypowiedź albo tekst, rozumienie oraz język IL Kaczmarek 1982. s. 34). Mówienie - jest to czynność wykonywana

przez człowieka, w wyniku której powstaje wypowiedź, zwano tez tekstem słownym (fonicznym). L. Kaczmarek czynność te nazywa budowaniem tekstu - wypowiedzi.

Według tego autora budowaniem tekstu jest również pisanie, a nawet sygnalizowanie informacji przy pomocy różnego rodzaju sygnałów (dźwiękowych, optycznychI, jest nim także myślenie, które Jan Bnudouiu de Courteuay (1845-1929) określił mianem ..celebracji^-', tj. myślenia dla mowy. Cerebrao.ja polega więc na organizowaniu w obszarac h myślowych mózgu człowieka informacji - ..myślowej konstrukcji wypowiedzi", która w zależności od intencji człowieka ui'»Zć przybierać różną formę: zwerbalizowaną - komunikatywną, myślową - akommiikatywną oraz uzewnętrznioną konkretnym działaniem - operacyjną. Mówiąc o ..eerebriicji" - należy podać kilka słów wyjaśnienia.

Cerebracja komunikatywna polega na organizowaniu w obszarach myślowych mózgu człowieka informacji na podstawie posiadanej wiedzy i doświadczeń dci tlej jednostki z intencja przekazania tejże na użytek drugiego człowieka. Informacja ta powstaje w wyniku właściwego dobom slow. powiązanych ze sobą zgodnie z obowiązującymi zasadami gramatycznymi.

Przykład: Badacz jakiegoś problemu drugą zdobytej z różnych źródeł wiedzy i własnych penetracji badawczych dochodzi do nowych odkryć, nowatorskich rozwiązań, które wykorzystuje w swej działalności głosząc lub pisząc na ich temat i w ten sposób informuje odbiorców o ważnym dla nauki wydarzeniu.

Cerebracja akomunikatywna to organizowanie w obszarach myślowych posiadanej wiedzy i doświadczeń, przy pomocy języka, w informację, ale bez zamiaru przekazania jej. czy leż dzielenia się nią z kimkolwiek. Lapidarnie można to wyrazie skrótem myślowym ..wiem dla siebie" (L. Kaczmarek 1982).

Cerebracju operacyjna zaś to organizowanie: w obszarach myślowych posiadanej wiedzy i doświadczeń, przy pomocy języka, w informację -z jednoczesnym jej praktycznym wykorzystaniem.

Przykład: Znajdując się w ciasnym pomieszczeniu, czując zaduch i widząc zmęczenie obecnych, podchodzę do okna i otwieram je. by przewietrzyć salę i poprawić przez to warunki pracy przebywających w niej osób (L. Kaczmarek 1982).

Wracając do mówienia jako czynności podmiotowej należy podkreślić jego rozwojowy charakter. Człowiek uczy się tej umiejętności w swym życiu otUogenetyoznym. w toku własnej działalności, a także pod wpływem oddziaływań wychowawczych szeroko rozumianego środowiska. W procesie mówienia dokonujemy subsrancjalizacji (fonicznej) naszych myśli. Substancja lizać ja myśli umożliwia przekazywanie informacji odbiorcy

ta