Obraz9 3

60 Gleby autogeniczne

Podpoziom epihumusowy jest często poprzerastany korzeniami roślin runa. Odczyn tego podpoziomu jest skrajnie kwaśny (pH_H _^₀ 2,8—4,0). Udział domieszki mineralnej w poziomie O jest minimalny, jedynie w dolnej części podpoziomu Oh występuje większa ilość ziaren piasku pozbawionych otoczek żelazistych.

Granica między ektopróchnicą a mineralną częścią gleby jest zawsze wyraźna. W bielicach brak poziomu A lub jest on wykształcony bardzo słabo. Pod poziomem O występuje poziom albie, eluwialny (Ees), którego miąższość waha się od kilku do kilkudziesięciu centymetrów, zależnie od zawartości półtoratlenków w skale macierzystej i od lokalnych warunków wilgotnościowych. W niektórych profilach górna część poziomu Ees ma zabarwienie ciemnoszare, przypominające barwę poziomów próchnicznych. Zabarwienie to związane jest z podwyższoną zawartością próchnicy, jednakże pochodzi głównie z wmycia łatwiej rozpuszczalnych frakcji z nadległego poziomu O, a nie z akumulacji in situ. Pod poziomem eluwialnym występuje poziom Bhfe, który spełnia kryteria diagnostycznego poziomu iluwialnego (spodic). Granica między poziomami E i B jest ostra i przebiega często nieregularnie tworząc głębokie językowate zacieki.

Poziom iluwialny jest zwięzły, przeważnie silnie zorsztynizowany. Substancją cementującą są kompleksowe połączenia glinu i żelaza z kwasami próch-nicznymi (głównie z frakcją kwasów fulwowych). Te rozpuszczalne kompleksy, utworzone w poziomach O i Ees, ulegają wytrąceniu w poziomie Bhfe po przekroczeniu granicznej zawartości R₂0₃    (stosunek    molowy

C_org./Al + Fe ^ 25). W poziomie Bhfe iluwialnej akumulacji ulega także fosfor i nierzadko wolna krzemionka. Przejście poziomu iluwialnego w skałę macierzystą jest zwykle stopniowe.

Skałami macierzystymi bielic na Niżu Polskim są skrajnie ubogie piaski kwarcowe, najczęściej wydmowe (wydmy nadmorskie i niektóre śródlądowe), rzadziej silnie przesortowane i przemyte piaski sandrowe dalekiego transportu i piaski pradolinne. Bielice spotyka się również na piaskach trzeciorzędowych (np. pod Koszalinem). W terenach górskich bielice powstają z granitów, gnejsów i bezwęglanowych piaskowców o małym stopniu zwietrzenia chemicznego i w związku z tym ubogich w wolne półtoratlenki.

Bielice reprezentują skrajnie kwaśny człon gleb bielicoziemnych. Stopień wysycenia kompleksu sorpcyjnego kationami o charakterze zasadowym (F) w górnych poziomach glebowych wynosi zaledwie od kilku do kilkunastu procent. Zdolność buforowa jest w związku z tym bardzo mała.

Bielice są prawie wyłącznie glebami leśnymi nie nadającymi się pod uprawę roślin. Na niżu gleby te są głównie siedliskami borów świeżych (Leucobryo-Pi-netum, Peucedano-Pinetum), niekiedy także kwaśnych buczyn pomorskich (Lu-zulo-Fagetum). W warunkach nadmorskich bielice występują również pod borem bażynowym — Empetro nigri-Pinetum.

W terenach górskich bielice tworzą siedliska następujących zespołów leśnych: w reglu dolnym boru jodłowo-świerkowego (Abieti-Piceetum monta-nutn), w reglu górnym boru wysokogórskiego (Piceetum tatricum i Piceetum