Obraz1 4

520 Choroby narządu płciowego żeńskiego

na jednofazową, nie wywołuje zauważalnych zmian w nabłonku pokrywającym, natomiast od razu nacieka podściełisko. Jest bardziej niebezpieczna, ale na szczęście pojawia się bardzo rzadko.

Morfologia. Makroskopowo rak płaskonabłonkowy inwazyjny może przybierać różne formy - egzofityczną (kalafiorowaty guz), wrzodziejącą lub twardego nacieku. W postaci zaawansowanej dochodzi do całkowitego zniszczenia szyjki z nacieczeniem sąsiednich tkanek i narządów. Czasem tworzą się przetoki do sąsiednich narządów (pęcherz moczowy, odbytnica). W ok. V₄ przypadków raka inwazyjnego wykrytego badaniem cytologicznym szyjka macicy może nie wykazywać zmian w badaniu klinicznym. Rak płaskonabłonkowy może wykazywać różny stopień zróżnicowania histologicznego, od wysoko dojrzałego i rogowaciejącego do niezróżnicowanogo (atlas, str. 58-60).

Klinika. Cechą charakterystyczną raka szyjki macicy jest jego szerzenie się lokalne przez naciekanie sąsiadujących tkanek i narządów. Nowotwór może naciekać przymacicza, pochwę oraz ścianę miednicy mniejszej, a także pęcherz moczowy i odbytnicę. Przez bezpośredni naciek lub/i ucisk guza dochodzi niekiedy do niedrożności moczowodów, a w konsekwencji do zmian w nerkach w postaci wodonercza, roponercza, odmiedniczkowego zapalenia nerek i mocznicy, która jest częstą przyczyną zgonu. Przerzuty do węzłów chłonnych występują często, a przerzuty odległe drogą naczyń krwionośnych rzadko i późno.

Aby ocenić stadium zaawansowania kliniczno-patologicznego raka, od którego zależy sposób leczenia i rokowanie, stosuje się kryteria według Międzynarodowej Federacji Ginekologów i Położników — FIGO¹. Raki z mikroinwazją (IA) to nowotwory, w których inwazję stwierdzono tylko mikroskopowo (średnica zmiany do 7 mm, głębokość nacieku do 5 mm), bez zmian uchwytnych w badaniu klinicznym.

Wybór metody leczenia inwazyjnego raka szyjki macicy zależy przede wszystkim od stadium zaawansowania choroby. Stosuje się zarówno leczenie operacyjne, jak i radioterapię, a także obie metody łącznie. W zmianach bardziej zaawansowanych istnieje także możliwość stosowania chemioterapii. Rokowanie jest ściśle uzależnione od stadium choroby (tab. 25.2).

Grućzolakorak

Gruczolakorak jest drugim co do częstości występowania rakiem szyjki macicy (10-25%). W ostatnich latach obserwuje się względny wzrost zachoro wań na ten PGWCiWÓr octów*?"*¹' ⁷ rakiem nkisknnabfonkowym.

FIGO - fr. Federation ItHemaiionai des Gynaecoiugists ei des Obstemcs.

Tabela 25.2. Stadium zaawansowania kliniczno-patologicznego raka szyjki macicy a 5-letnie przeżycie (uproszczona klasyfikacja wg FIGO)
STADIUM ZAAWANSOWANIA		5-LETNIE PRZEŻYCIE
0	CIN III (dawniej - rak przedinwazyjny)	100%
1	Rak ograniczony do szyjki macicy	80-90%
II	Rak nacieka poza szyjkę i/lub przymacicza, ale nie nacieka ’/, dolnej pochwy ani ściany miednicy mniejszej	75%
III	Rak nacieka V, dolną pochwy i ścianę miednicy	35%
IV	Rak nacieka pęcherz moczowy, odbytnicę i daje przerzuty do narządów odległych	10-15%

Morfologia. W obrazie mikroskopowym komórki gruczolakoraka tworzą nieregularne cewki gruczołowe i mogą produkować śluz.

Klinika. Rokowanie w gniczolakoraku zależy od stopnia zaawansowania klinicznego i jego budowy histologicznej. Generalnie jest nieco gorsze niż w raku pła-skonablonkowym.

Trzon imzmy

Błona śluzowa trzonu macicy (endometrium) składa się z dwóch stref: czynnościowej - złuszcza się w trakcie miesiączki,

podstawnej w każdym cyklu miesiączkowym podlega regeneracji, tworząc kolejną strefę czynnościową.

Uńaczynienie błony śluzowej trzonu macicy jest bardzo obfite i podlega wpływom hormonalnym. Pokrywają nabłonek cylindryczny, zbudowany z komórek wydzielających śluz. Wnikając w głąb błony śluzowej, tworzy on cewki gruczołowe. Stanowiąca zrąb tkanka łączna, podobnie jak komórki nabłonkowe, podlega cyklicznym zmianom hormonalnym.

Błona mięśniowa jest najgrubszą częścią trzonu macicy. Zbudowana jest z pęczków włókien mięśniowych gładkich. Od zewnątrz pokryta jest błoną surowiczą, którą stanowi cienka warstwa tkanki łącznej.

W orawidłowym endometrium mrhnrWa -rroiprłtr VtAr*^    7?.c;nicżdź2

nie się zapłodnionego jaja i rozwój zarodka. Jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia - en-dometrium ulega złuszczeniu. W cyklu miesięcznym wyróżnia się trzy fazy rozrostu, WyJzielaiiici i lUicaiączki.