Obraz (95)

- to sygnujemy FC, a więc na pierwszym miejscu F (forma, kształt). Jeśli powie: bo czerwone (niebieskie, zielone itp.), to sygnujemy CF, bo kolor jest na pierwszym miejscu, ale oczywiście i kształt, gdyż wszystkie te przedmioty mają określony kształt. Jeśli zaś badany powie tylko: bo ma taki kształt, albo: bo podobne, to musimy jeszcze w inny sposób upewnić się, czy tylko kształt odgrywa rolę i co w ogóle odgrywa rolę. Możemy zapytać, pokazując daną kolorową plamę: Czy gdyby to było czarne, czy również widziałbyś różę?

Można też pokazać mały schemat tablicy w szarym kolorze i wskazując obydwie tablice, zapytać: Czy gdyby to było takie (szare), to również widziałbyś różę? (chaber, kokardkę). Jeśli badany odpowie, że tak, to mamy dowód na to, że kolor nie odegrał żadnej roli w tej wypowiedzi i możemy ją zasygnować F (forma, kształt). Jeśli odpowie, że nie, lub będzie się wahał, to widzimy, że kolor odegrał pewną rolę. Trzeba tylko wywnioskować z odpowiedzi albo wprost zapytać się, czy ważniejszy jest tu kształt, czy kolor.

W podobny sposób sprawdzamy wypowiedzi światłocieniowe. Nie potrzebują sprawdzenia tak wyraźne wypowiedzi, jak: smoła noc, czarny dym, atrament. Sygnujemy je przez małe c'; natomiast słowa: futro albo skóra zwierzęca już wymagają pytania: Dlaczego to nasuwa ci obraz futra (skóry zwierzęcej)? Jeśli odpowie: bo to ma takie cienie, jak włosy - sygnujemy Fc.

Takie wypowiedzi, jak: chmury, mgła, kłęby dymu, klisza rentgenowska, zawsze zawierają element światłocieniowy, bo gdybyśmy pozbawili je cieni, to przestałyby wyobrażać to, co wyobrażają.

Przy sprawdzaniu ważne jest wydobycie od badanego także tych obrazów, które przychodziły mu na myśl przy badaniu, ale z różnych przyczyn ich nie wypowiedział. Według Piotrowskiego należy również zanotować nowe obrazy, które badanemu nasunęły się przy sprawdzaniu, ale nie zaliczamy ich do sumy wypowiedzi w psychogramie.

Wszelkie dodatkowe informacje o wypowiedziach uzyskane od badanego podczas sprawdzania notujemy w nawiasie (lub używając długopisu innego koloru), żeby wyraźnie odróżnić je od wypowiedzi należących do zasadniczego badania. Trzeba zostawiać na nie wystarczająco dużo miejsca po każdej wypowiedzi.

Prawidłowe zasygnowanie wypowiedzi umożliwia ich interpretację.

24

OPIS METODY I TECHNIKI BADANIA