M
2. im bardziej jednostka korzysta z dorobku kultury narodowej tym więcej nici łączy ją z punktami ideologicznej ojczyzny, tym silniejsze odczucie swojskości
3. Obcowanie z terenem poprzez literaturę, sztukę, tradycję historyczną może wytwarzać stosunek osobisty, który konkuruje niekiedy ze stosunkiem wytworzonym przez długotrwałe bezpośrednie obcowanie.
8. Ziemia rodzinna.
Analizując synonimy „ojczyzna” i „ziemia rodzinna” możemy stwierdzić, że obie te nazwy sugerują, iż związek jednostki z ojczyzną nie jest wynikiem wolnego wyboru, lecz jest jej predeterminowany- odziedziczyliśmy coś po przodkach.
Sam fakt urodzenia się w jakiejś miejscowości jest, oczywiście, bez znaczenia dla kształtowania się więzi psychicznych wiążących jednostkę z ojczyzną prywatną.
W patriotyzmie osobistym dużą rolę odgrywają czynniki przekonaniowe.
Miejsce urodzenia nie wyznacza również jednostce ojczyzny ideologicznej. Niemniej jednak urodzenie się na obszarze ojczyzny ideologicznej należy do wzoru uczestnika zbiorowości narodowej. Związek między osobowością jednostki a jej miejscem urodzenia ma charakter magiczny.
Charakter ojczyzny zależny jest od ideologii grupy społecznej, której ojczyzna jest korelatem. Typologia ojczyzn w zależności od tradycji kulturowej, od stosunku grupy terytorialnej do innych zbiorowości, od roli czynników kulturowych w obrazie ojczyzny, to temat, któremu należałoby poświęcić oddzielne stadium.
Robert Merton
I eonu socjologiczna i struktura społeczna (rozdział VI)