391

Kultura narodowa (lata czterdzieste i pięćdziesiąte) 393

jednostką języka poetyckiego nie powinni en być wers składający się z określonej liczby stóp, lecz pojedyncza stopa; dotychczasowy system rymów, a także sam rym jako taki, można odrzucić. Ścisłe powiązania składniowe między słowami mogły być zastąpione przez luźniejsze związki. Zamiast słów i obrazów, które przez powtarzanie utraciły znaczenie, powinno się używać innego, nowego systemu symboli. Niektóre z nich miały charakter osobisty, inne wywodziły się ze wspólnego repertuaru motywów poezji francuskiej i angielskiej.

Jedną z charakterystycznych cech tej grupy był stopień, do jakiego ich poetyckie rozumowanie i wrażliwość ukształtowała europejska. Próbowali rozszerzyć świadomość poetycką arabskiego czytelnika przez włączenie dziedzictwa całego świata: obrazy płodności wzięto z Ziemi jałowej Eliota, idee śmierci i zmartwychwstania Tammuza (Adonisa) zapożyczono z mitologii klasycznej, choć ze względu na powiązania z syryjską wsią umieszczono je w lokalnym tle. (Znaczące jest to, że Ahmad Sa’id przyjął przydomek Adunis [Adonis].)

W tym czasie w Maghrebie pojawiła się grupa pisarzy publikujących po francusku powieści, sztuki i poematy, wyrażające niezwykłą wrażliwość i specyficzny styl myślenia. W Algierii pisarze „pokolenia 1952 roku”, tacy jak Kateb Yacine (1929-1989), Mouloud Feraoun (1913-1962) oraz Mouloud Mammeri (1917-1988), posługiwali się francuskim, by badać problemy osobistego wyzwolenia i tożsamości narodowej. To, że pisali w tym języku, nie oznaczało oderwania od własnych korzeni. Był to skutek ich wykształcenia i miejsca, jakie zajmowali w swoich społecznościach. Część Algierczyków była Berberami z Kabylii i czuła się bardziej związana z językiem francuskim niż arabskim. Niektórzy z nich brali udział w walce narodowej, a na wszystkich wywarła ona wpływ. Najlepiej znany we Francji Kateb Yacine przestał pisać po francusku w 1970 roku i poświęcił się tworzeniu dramatów w dialekcie arabskim.

Ruchy w islamie

Poezja powstawała po to, by ją czytać i o niej rozmyślać; w sposób istotny różniła się od poezji przeznaczonej do recytowania przed wielkim audytorium na festiwalach poetyckich, charakterystycznych dla tego okresu. Czytało ją niewielu spośród tych, którzy potrafili zrozumieć zawarte w niej aluzje, niemniej wyrażała ona ogólną malaise - niezadowolenie Arabów z siebie samych i z ich świata.

W szerszych warstwach społecznych tego rodzaju uczucia, a także pragnienie zmian wyrażano za pomocą idei i pojęć związanych z islamem, zwykle z którymś z jego licznych przejawów. Modernizacyjne próby przeformułowania islamu tak, aby odpowiadał potrzebom nowoczesnego życia, cieszyły się chyba