383

Rozdział 23

Kultura narodowa

(lata czterdzieste i pięćdziesiąte)

Problem oświaty

Zmiany społeczne i przejęcie władzy przez lokalną elitę prowadziły do szybkiego upowszechnienia się oświaty. Potrzeby życia w miastach sprawiły, że umiejętność czytania i pisania oraz inne kwalifikacje stały się konieczne. Rządy narodowe oddane były sprawie tworzenia silnych narodów, a to wiązało się z wykorzystaniem potencjału ludzkiego; nowoczesne scentralizowane rządy musiały się lepiej porozumiewać ze swoimi poddanymi niż w przeszłości.

Proces tworzenia wykształconej elity dzięki wyższemu szkolnictwu zaczął się, rzecz jasna, w wielu krajach arabskich znacznie wcześniej, ale jego tempo wzrosło od momentu uzyskania niepodległości. W 1939 roku w świecie arabskim było pół tuzina, w większości małych i pozostających pod obcym nadzorem, uniwersytetów. W 1960 roku istniało około 20 pełnych uniwersytetów, z tego trzy czwarte stanowiły uczelnie państwowe, oraz kilka innych instytucji szkolnictwa wyższego. Liczba studentów uniwersyteckich sięgała 100 tysięcy; ponadto pewna ich ilość przebywała w Europie lub Ameryce. Najwięcej ich uczyło się w Egipcie, następnie w Syrii, Libanie i Iraku. Przyrost był wolniejszy w Maghrebie. Kiedy Francuzi opuszczali TUnezję, pracowało tam jedynie 143 miejscowych lekarzy i 41 inżynierów; w Maroku było 19 muzułmańskich i 17 żydowskich lekarzy, 15 muzułmańskich i 15 żydowskich inżynierów, więcej było prawników, nauczycieli i urzędników. Kształcenie elity musiało się tu zacząć na niższym poziomie.