387

Kultura narodowa (lata czterdzieste i pięćdziesiąte) 389

też wyświetlano filmy produkcji egipskiej. W 1959 roku w Egipcie wyprodukowano sześćdziesiąt filmów fabularnych; w większości były to romantyczne musicale, produkowano je od samego początku kina. Powstało też kilka poważniejszych filmów typu socrealistycznego. Dzięki nim wspólna świadomość Arabów rosła, upowszechniał się stały zestaw obrazów, egipskie głosy brzmiały znajomo, powszechny był dialekt egipski oraz ludowa muzyka egipska zastępująca w Maghrebie muzykę andaluzyjską.

Wiek ten należał również do radia. W latach czterdziestych i pięćdziesiątych na wielką skalę importowano odbiorniki radiowe. W 1959 roku w Egipcie było ich 850 tysięcy, a w Maroku pół miliona. Każdego odbiornika mogło słuchać kilkudziesięciu ludzi, w kawiarniach, na wiejskich placach. Wydarzenia okresu wojennego i powojennego, zwycięstwa i klęski, obietnice, nadzieje i obawy stały się szerzej i szybciej znane niż dawniej. Każdy rząd dysponował swoją stacją radiową, a wielkie mocarstwa mające swoje interesy w krajach arabskich również posiadały swoje transmisje nadawane na falach krótkich. Znaczna część programów przekazywanych przez wszystkie stacje - rozmowy, muzyka i słuchowiska - pochodziła z Kairu. Dzięki nim również upowszechniała się wiedza o Egipcie i jego języku mówionym. Najbardziej wpływową z tych stacji był „Głos Arabów” nadawany z Kairu na sąsiednie kraje, wyrażający w ostrych tonach aspiracje Arabów z punktu widzenia Egiptu. Głosy niektórych Egipcjan stały się powszechnie znane, jak na przykład głos przywódcy tego kraju Dżamala Abd an-Nasira, a także głos najsłynniejszej ze wszystkich pieśniarek egipskich - Umm Kulsum; kiedy śpiewała, słuchał jej cały świat arabski.

Upowszechnienie umiejętności pisania i czytania oraz zainteresowanie sprawami publicznymi sprawiło, że gazety stały się bardziej dostępne i odgrywały coraz większą rolę w kształtowaniu opinii publicznej. Znowuż największymi wpływami i popularnością cieszyły się gazety egipskie. Najsłynniejszy nadal był „Al-Ahram”, osiągający nakład setek tysięcy egzemplarzy. Prasa egipska cieszyła się znaczną wolnością, póki w 1952 roku do władzy nie doszli politycy wojskowi, wówczas bowiem znalazła się pod kontrolę państwa, a w 1960 podobnie jak inne wielkie przedsiębiorstwa została znacjonalizowana. Ale nawet wówczas prasa egipska była nadal popularna, ponieważ pokazywała, jak władcy tego kraju widzieli świat; artykuły Hasanajna Hajkala, wydawcy „Al-Ahramu” byty zawsze ważnym wydarzeniem politycznym. Również w większości innych krajów wiadomości i komentarze w gazetach znajdowały się pod ścisłą kontrolą. Jednak kilka mogło swobodnie publikować informacje i wszelkiego rodzaju opinie. Największą swobodę miała prasa w Bejrucie: wykształcone audytorium jej odbiorców, wywodzące się zarówno z Libanu, jak i z innych krajów, było bardzo duże i zróżnicowane. TU bowiem delikatna równowaga sił poli-