ped emancypacyjna 1

W świetle dotychczasowej rekonstrukcji można sformułować tezę. iż anty-pedagogika może być zaliczana do alternatywnego ruchu myśli edukacyjnej. Podobnie jak inne spontanicznie powstałe w święcie ruchy społeczne i polityczne o intencjach rewolucyjnych (rewolty) przyjmuje postawę sprzeciwu typu anty- (jak np. antyrasizm, antyseksizm. antymilitaryzm. antydyskryminacja) wobec dyskryminacyjnego charakteru sytuacji dzieci w święcie. Aniypedagogika wpisuje się przy tym w nurt tych ruchów emancypacyjnych w święcie, które przyjmują, założenie o społecznym upośledzeniu określonej kategorii osób. W tym przypadku chodzi o dzieci i o niepożądane zjawisko asymetrycznych relacji między nimi a światem ludzi dorosłych. Sprzeciwiając się dominacji dorosłych nad dziećmi, występuje o wzajemne równouprawnienie jako podstawową płaszczyznę zagwarantowania dzieciom poszanowania ich godności i stworzenia im wolnej przestrzeni do rozwoju.

Nurt ten zapoczątkowali Amerykanie, odnosząc ideę równouprawnienia głównie do spraw oświatowych i życia rodzinnego. Zrodziła go fala buntów młodego pokolenia w drugiej połowie lat sześćdziesiątych, aktywizacja nowych ruchów społecznych (inicjatyw obywatelskich) oraz politycznych ruchów emancypacyjnych mniejszości etnicznych i narodowych. Naturalnie, sama idea uznania praw i wolności obywatelskich u dzieci i młodzieży na równi z dorosłymi obywatelami danego kraju nic jest nowa, ale fakt. że została jednak ponownie wydobyta na światło dzienne, każe upatrywać w tym zjawisko jakościowo nowe. Można tu mówić o rodzeniu się kolejnej generacji praw człowieka'.

Można dyskutować na temat prawomocności założeń wyjściowych powyższego nurtu, zastanawiając się nad tym, czy termin „grupa mniejszościowa” da się zastosować do dzieci i młodzieży w sposób porównywalny pod pewnymi względami do mniejszości rasowych, etnicznych, narodowych ilp. Jest to jednak tylko i wyłącznic kwestia kryteriów, jakie zastosuje się przy tej klasyfikacji. Niezaprzeczalne jest jednak to. że właśnie aniypedagodzy jako pierwsi potraktowali osoby niepełnoletnie jako grupy mniejszościowe, wyraźnie akcentując, iż są one już ostatnią mniejszością w święcie^{1 2}. Czynnikiem wystarczającym do takiej identyfikacji jest istnienie dowodów dyskryminacji dzieci i młodzież)'z racji wieku i niemożliwości podmiotowego egzekwowania przez nic swoich praw. W socjologii „grupa mniejszościowa” zawiera zarówno obiektywny, jak i subiektywny wymiar tego stanu. tzn. fakt obiektywnie

93

1

Por.: K. Kotlowski, Filozofia wartości a zadania pedagogiki. Ossolineum, Wrocław - Warszawa - Kraków 1968. r. I; M. Szyszkowska, Filozofia prawa i filozofia człowieka. PAX. Warszawa 1989; B. Geremek, Kto się boi konstytucji? ..Tygodnik Powszechny” 1991. nr 22. s. 2.

2

^: R. Farson. Manschenrcchtefur Kinder. Die letzte Minderheit. Vcrlag Kurt Dcsch, Munchcn

1975.