PICT6013

r^,V/ i,.a*. .m.• iv.«u a <

CZĘŚĆ 1

Filozoficzne i pragmatyczne pojęcia badań empirycznych

Rozdział 1

Elementy wiedzy o nauce i poznaniu naukowym

Przedmiotem wiedzy nie jest to co jest indywidualne, lecz to, co jest ogólne.

Arystoteles

1.1. Pojęcie nauki

Bardzo różne treści i desygnaty mieszczą się w pojęciu „nauka". Owe treści zmieniają się w toku historii ludzkiego poznawania, czasem zmienia je doktryna polityczna lub kanon religii. Odrzucając jednak najbardziej jaskrawe zniekształcenia tego pojęcia, musimy się zgodzić na jego wieloznaczność, przyjąć i zaakceptować jego okazjonalne znaczenie, czyli występowanie pojęcia „nauka" tylko w stosowanym kontekście.

Termin „nauka" przybiera więc sens dydaktyczny - który w potocznym znaczeniu oznacza czynności nauczania lub uczenia się. W tym znaczeniu mówimy o nauce szkolnej, o prowadzeniu nauki w szkole, o nauczaniu problemowym. Kiedy indziej posiada sens instytucjonalny - wówczas pod tym pojęciem kryje się określona dyscyplina naukowa uprawiana na poziomie szkoły wyższej lub instytucji naukowo-badawczej. Nauki pedagogiczne, ekonomika rolnictwa, prawo, nauki o ziemi, socjologia przemysłu, historia, budownictwo lądowe, cybernetyka - to przykłady z niesłychanie bogatej listy dyscyplin naukowych uprawianych na uczelniach i w instytutach naukowych całego świata, które potocznie nazywa się naukami.

Obok tych potocznych znaczeń pojęcia nauki pojawia się ono także w znaczeniu teoretyczno-naukowym. W takiej roli spotykamy to pojęcie