PICT6364

cudzej własności" odnosi się mc tylko do n.e/nmicszc/ania jakicjkol^* , wzmianki o źródłach tych informacji i ich nuiorzc, ale lakżc do b_c ' * _nceo ,,ickicdv przyznawania się do współautorska pr/y ich powstaw^¹* Często mamy także do czynienia z próbami dopisywania się <|_{0 tc}. wynikających z badań prowadzonych przez inne osoby, przy znikoJ ^ bądź żadnym udziale własnym. Skrajnym tego przykładem są popełni?? przez niektórych pracowników nauki tzw plagiaty prac naukowych. °^lc 2. Pracownik nauki przestrzegający elementarne zasady etyczne jest zobow zany do rzetelnego przedstawienia wyników własnych badań. WszeF próby przemilczania i utajniania prawdy bądź ukrywania niektórych wyJ ków z badań, które są niezgodne z własnymi teoriami czy hipotezami sprzeczne z zasadami etyki zawodowej pracownika nauki. Nic powinij? ukrywać niewygodnych wyników nawet wówczas, gdy podważają One jego własne hipotezy robocze. lakżc przeinaczanie bądź fałszowanie informacji czy danych liczbowych, z myślą o wprowadzeniu w błąd inne osoby, p_0/(). staje w niezgodzie z pełnioną przez badacza rolą zawodową i jest naduty. waniem zaufania pracowników nauki.

3. W sprzeczności z obowiązującymi zasadami etycznymi należy uznać nad-mierne uogólnianie wyników badań i wyciąganie zbyt daleko idących wniosków z badań opartych na próbach mało reprezentacyjnych a nawet niercprezcntacyjnych. Badacz, który nic dobiera próby badawczej w sposób poprawny metodologicznie i uogólnia wyniki z nicrcprezentacyjncj próby na całą populację, nie jest w stanie dostarczyć ani wiarygodnych, ani wyczerpujących odpowiedzi na postawione pytania badawczo i dowieść prawidłowości sformułowanej przez siebie hipotezy.

•1. litycznie ważnym aspektem badań naukowych jest także uporczywe trzymanie się sformułowanej hipotezy roboczej z nastawieniem na jej potwierdzenie ..za wszelką cenę". Dzieje się tak szczególnie wówczas, gdy badacz pragnąc potwierdzić sformułowaną hipotezę roboczą, nic dba jednocześnie o jej zweryfikowanie. Badania takie, nastawione są wówczas na poszukiwanie uzasadnienia do głoszonych przez siebie poglądów, poprzez dostosowanie faktów empirycznych do hipotezy. Trafnie ujął ten problem W.I.B. Bcvcridge pisząc: „Moim zadaniem jest nauczyć moje życzenia dostosowywać się do faktów. a nic żądać od faktów, by dostrajały się do życzeń” 11963. s.75].

5. Naruszeniem zasad etycznych jest także utajnianie wyników badań lub przemilczanie naukowych argumentów mogących wpływać na praktykę edukacyjną, w tym na doskonalenie procesu nauczania i wychowania oraz na podnoszenie jego efektywności. Związek badacza z praktyką sprzyja trafności i rzetelności podejmowanych badań, i przybliża je do problemów przed jakimi stoją szkoły, placówki oświatowe oraz nauczyciele. Wskazując na etyczne problemy badań pedagogicznych oraz na zasady

którymi powinna kierować się osoba podejmująca badania pedagogiczne, na-

leży jednocześnie podkreślić, że sama wiedza o nich choć ważna jest ni starczająca, jeżeli nic jest wykorzystana i stosowana w prowadzonych w'^l" tyce badaniach naukowych. Wiedza ta ma szczególnie duży wplyu na wartość zebranych w tym zakresie materiałów i informacji.

5. Metodologia i jej rola w badaniach

Metodologia jest nauką, która łączy naukowców w badaniach. To nauka o czynnościach i metodach postępowania stosowanych w jakiejś nauce bądź w naukach. Dotyczy to zarówno ogółu czynności związanych z opisem badanej rzeczywistości, zasadami postępowania badawczego, doborem metod badawczych. jak i będących wynikiem tych badań różnych wytworów, tj. pojęć, twierdzeń, teorii, czyli wiedzy naukowej. Przedmiot badań metodologii jest szeroki, gdyż obejmuje zarówno zagadnienia teoretyczne, jak i wskazania praktyczne dotyczące reguł i zasad postępowania badawczego, zmierzającego do uzyskania odpowiedzi na sformułowane pytania badawcze. Głównym narzędziem podejścia naukowego jest logika postępowania, zapewniająca podjętym działaniom największą skuteczność oraz pozwalająca na wyprowadzenie właściwych wniosków z zaobserwowanych faktów. W. Okoń jest zdania, że metodologia jest nauką zajmującą się sposobami przygotowania i prowadzenia badań naukowych, opracowywania ich wyników, budową systemów naukowych oraz utrwalaniem w mowie i piśmie osiągnięć naukowych [1996, s. 170]. Często przez metodologię rozumie sic dyscyplinę zajmującą się zasadami budowy systemów wiedzy naukowej.

Ogół owych zasad i sposobów' postępowania może być rozpatryw any jako zespól czynności faktycznie wykonywanych przez badaczy w związku z prowadzonymi badaniami naukowymi, bądź jako zespól czynności postulow anych lub zalecanych w prowadzonych badaniach. Z tego punktu widzenia można mówić o metodologii opisowej i normatywnej.

5.7. Metodologia opisowa i normatywna

Metodologia opisow a, zajmuje się opisem toku postępowania badawczego obejmującego ogól czynności badawczych stosowanych dotychczas w badaniach naukowych, np. w pedagogice, socjologii, psychologii czy w innych naukach. Czynności te sprowadzić można do opisu poszczególnych etapów postępowania badawczego tworzących pewną całość, w tym związanych z formułowaniem problemów i pytań badawczych, doborem zmiennych i próby badawczej jak i sposobami zbierania, opracowywania i analizowania zebranych danych. Niektóre z owych czynności badawczych występują w większości prowadzonych

45