pic 10 12 191236

kolwiek dla potomnych? Czy oni zrobili kiedykolwiek coś dla mnie?” -byłoby podejściem, które musielibyśmy przyjąć, jeśli tylko ci, którzy mogą odwzajemniać się, są związani etyką. Nie ma sposobu, aby ci, którzy będą żyć w 2100 r., mogli cokolwiek uczynić, by nasze życie było lepsze lub gorsze. Tak więc jeśli obowiązki istnieją tylko tam, gdzie może być wzajemność, nie potrzebujemy martwić się takimi problemami jak usunięcie odpadów nuklearnych. To prawda, że niektóre odpady nuklearne pozostaną nieaktywne przez następne ćwierć miliona lat; ale jeśli włoży-myje do pojemników, które będą trzymane z dala od ludzi przez sto lat, zrobimy wszystko, czego etyka od nas wymaga.

Te przykłady powinny wystarczyć, by pokazać, że jakiekolwiek jest jej źródło, etyka, którą mamy teraz, wykracza poza niepisane porozumienie między istotami zdolnymi do odwzajemnienia. Perspektywa powrotu do takich podstaw nie będzie, jak sądzę, pociągająca. Jako że żaden pogląd na źródło moralności nie zmusza nas do oparcia naszej moralności na wzajemności i żadne inne argumenty na korzyść takiego wniosku nie zostały zaoferowane, powinniśmy odrzucić ten pogląd na etykę.

W tej fazie dyskusji niektórzy teoretycy umowy odwołają się do luźniejszego poglądu na ideę umowy, nalegając, byśmy włączyli w obręb wspólnoty moralnej wszystkich tych, którzy mają lub będą mieli zdolność do wzięcia udziału w umowie wzajemności, bez względu na to, czy są w rzeczywistości zdolni do odwzajemnienia, i na to, kiedy będą mieli tę zdolność. Mówiąc prościej, ten pogląd nie jest już w ogóle oparty na wzajemności, gdyż (o ile nie zależy nam bardzo na tym, by nasz grób był utrzymany w czystości czy nasze pieniądze zachowane na zawsze) późniejsze pokolenia po prostu nie mogą wejść w relacje wzajemności z nami, mimo iż pewnego dnia będą miały zdolność do odwzajemnienia. Jeśli jednak teoretycy umowy odrzucą wzajemność, co pozostaje ze stanowiska kontraktualistycznego? Dlaczego w ogóle je przyjąć? I dlaczego ograniczyć moralność do tych, którzy mają zdolność do wejścia w umowę z nami, jeśli w rzeczywistości nie ma realnej możliwości, by kiedykolwiek to zrobili? Zamiast chwytać się łupiny poglądu umowy, z której wypadło ziarno, lepiej byłoby porzucić ją zupełnie i rozważyć, na bazie uniwersalizowania, które istoty powinny być włączone w obręb wspólnoty moralnej.

4. CO JEST ZŁEGO W ZABIJANIU

Uproszczone podsumowanie pierwszych trzech rozdziałów tej książki mogłoby brzmieć następująco: rozdział 1 ustanawia koncepcję etyki, z której w 2 jest wyprowadzona zasada równego rozważenia interesów; ta zasada służy następnie do ukazania problemów związanych z równością ludzi, a w rozdziale 3 zostaje zastosowana do zwierząt.

Zasada równego rozważenia interesów występowała więc do tej pory wielokrotnie w naszych dyskusjach; ale jak zasugerowałem w poprzednim rozdziale, jej zastosowanie, gdy w grę wchodzi życie, jest mniej jasne, niż kiedy rozważamy interesy takie jak unikanie bólu i doświadczanie przyjemności. W tym rozdziale przyjrzymy się niektórym poglądom na wartość życia i zło, jakim jest jego pozbawienie; w ten sposób przygotujemy grunt pod kolejne rozdziały, w których podejmiemy takie praktyczne problemy, jak zabijanie zwierząt, aborcja, eutanazja i etyka środowiskowa.

Życie ludzkie

Ludzie często mówią, że życie jest święte. Prawie nigdy nie mają na myśli tego, co mówią. Nie mają na myśli, jak wynika z ich słów, iż życie samo w sobie jest święte. Gdyby mieli, zarżnięcie świni czy wyrwanie główki kapusty byłoby dla nich tak samo odrażające jak zamordowanie istoty ludzkiej. Kiedy ludzie mówią, że życie jest święte, mają na myśli życie ludzkie. Ale dlaczego życie ludzkie powinno mieć szczególną wartość?

Dyskutując doktrynę świętości ludzkiego życia, nie będę używał terminu „święty” w specyficznie religijnym sensie. Doktryna ta może mieć z powodzeniem religijne źródła, jak zasugeruję później w tym rozdziale,

89