pkm osinski
38

274

5. ijkmkIhuhIr

5,2. Pr/cklntlnic /ęluit *«tanw

315

(1124)

„ . °ro _/^gy«iii.^yrr    ■Kv    ttriŁ

⁹rt TT—** - _c    >;    IW.fl

“fmta    "rmta

Napiężcnic gnące graniczne zależy głównie od rodzaju materiału, ale uwzględni ono ($Jj dodatkowe oddziaływania zgodnie z wzorem

^am * ®rumYst Y_} fgYg Y%-    &l2l|

Granicę wytrzymałości zmęczeniowej trwalej o, _llm. wyznaczonej w badaniach kił zębatych testowych, przyjmiemy z rys. 5.34. Współczynnik spiętrzenia naprężeń dh kół testowych Y_n = 2. Pozostałe współczynniki we wzorze (5.121):

Y, — współczynnik wrażliwości zmęczeniowej materiału ujmuje wpływ róńicjj oddziaływania koncentracji naprężeń w różnych materiałach kół, w obszarze niż-ograniczonej trwałości zmęczeniowej. Jego wartość powinna być wyznaczona doświadczalnie w próbach zmęczeniowych na specjalnych próbkach materiałowych;

)\ — współczynnik trwałości uwzględnia wpływ liczby cykli zmian naprężeń u dopuszczalną wytrzymałość zmęczeniową zęba. Jest on odpowiednikiem współczynnika Z„ dla naprężeń stykowych — wzór (5.114);

ł', — współczynnik ujmujący wpływ chropowatości powierzchni, zwłaszcza w oh rębie karbu przy podstawie zęba. na wytrzymałość zmęczeniową. Uwzględnił oo różnicę chropowatości zęba obliczanego R, w stosunku do chropowatości w kołach testowych R_:1 » 10 pm. Na ogól w zakresie = 5 - 16 |im można przyjmować Y„ 11. ą dopiero powyżej 20 pm zaznacza się zmniejszenie wytrzymałości pM niowej. Gorszy jeszcze wpływ może mieć karb powstający przy szlifowaniu zębót tarczą z niezaokrągloną krawędzią. Korzystnie natomiast wpływa umocnienie nr chaniczne warstwy wierzchniej np. przez kulkowanie;

»    ’współczynnik rozmiaru zęba uwzględnia znany fakt, że przy większych

wymiarach elementów maleje jednostkowa wytrzymałość zmęczeniowa. Dla modułów m_t - |-8 mm można przyjmować Y_x = 1, a dla modułów większych

-*>;< Ł

Po wstawieniu (5.119) i (S.12I) do (5.118) otrzymamy wzór na obliczenie współczynnika bezpieczeństwa w rozwiniętej formie

e _ ⁹rtm YgrY_HYfY_K Y_x _ '    Y_nY,Y.K_AK,K„K"*

bm.

Przykłady pełnych obliczeń geometrycznych i sprawdzających zarm&rcww « natomiast programy do komputerowego wspomagania obliczeń projektu wych. geometrycznych, sprawdzających oraz optymalizacyjnych wraz z przykładowymi wydrukami przedstawiono w [23].

Sprawdzanie zębów na zatarcie. O zagrożeniu zatarcia uzębień dccjdif głównie lokalny udar temperatury, który powstaje w wyniku jednostkowej pnfl tarcia lębow puc., uzależnionej od nacisku międzyzębnego p. współczynnika w ,ii a i prędkości poślizgu v,. Istnieje wicie metod sprawdzaniu zębów na zaurde, które opierają się na kryterium temperaturowym bądź na jednostkowej pracy tama (ól)na grubości filmu olejowego, a wyniki w poszczególnych przypadkach mogą iłę (jucznie różnić.

Najbardziej przekonujące i uzasadnione jest kryterium temperaturowe Według kjo kryterium chwilowa temperatura styku zębów uje może być wyższa od Kioperatury dopuszczalnej ze względu na zatarcie dla danego zestawu malcniilow jolejtł. Warunek ten zapiszemy następująco:

9_t = ^Sjy,    (5-1231

ędzie 9_t jest chwilową temperaturą szczytową obliczeniową, !)_u — temperaturą przeciętną zęba (masy zęba), .9_n — migawkowym przyfdltcm temperatury styku (tjj, 535), a 9_BF — temperaturą dopuszczalną ze względu na zatarcie.

Hyje 535. Porównanie temperatury kryicruiluej Kjtwlowtj 9_fmu t temperatura wałkowana 4, wg ISO; AE — odcinek przyporo

Sprawdzenie na zatarcie można przeprowadzić też przez Obliczenie umownego współczynnika bezpieczeństwa ze względu na temperaturę styku

5 _ Mb

^a IEl gdzie S_t jest obliczonym, a ó'_łmin wymaganym współczynnikiem bezpieczeństwa »

¹ względu na kryterium temperaturowe; 9_S — temperaturą zatarcia wyznaczona tbpcryraentalnic dla różnych olejów i materiałów pary ciernej; 9# — temperaturą deju przed strefą styku zębów; — maksymalną obliczeniową temperaturą w styku zębów (szczytową).

Najeży zaznaczyć, żc jeśli zjawisko uszkodzenia zmęczeniowego rozwija się I ii narasta w czasie eksploatacji w miarę powiększania się liczby cykli zmian naprężeń, to w przypadku przegrzania uzębienia w styku zębów każde pr/ccią/eme htnperaturowe może doprowadzić z miejsca do zatarcia i gwałtownego zniszczenia przekładni. Z tego też powodu oraz w celu uzwględnicnia ryzyka wynikającego ¹ niedoskonałości metody obliczeniowej wymagany współczynnik bezpieczeństwa *•: zatarcie powinien przybierać większe wartości niż w przypadku i "Aowych i zginania zębów. Zwykle przyjmuje się Sj^Ł* 1.8— i5 Szczegółowe wzory operacyjne do obliczeń sprawdzających te względu nu ^ai*rcie przedstawiono w [7,9].