pkm osinski
17

232 S. Przekładnie

Ph^a

a wykorzystując wzór (5.9). otrzymuje się

P„ == ttm _n cos ot *= p cosec.    Jj^oj

PodrialKa zasadnicza ma istotne znaczenie w obliczeniach geometrycznych, ajq dokładność wpływa decydująco na płynność ruchu, a także na rozkład obciążę®, na poszczególne pary zębów znajdujące się w przyporze i na wewnętrzne s|) dynamiczne w zazębieniu. Podlega ona sprawdzaniu w pomiarach warsztatowych a pomocą specjalnych przyrządów. Sprawdza się zarówno odchyłki podziałki zasad, aićzej, jak również rozkład tych odchyłek na całym okręgu.

Wysokość zębów ograniczona jest okręgiem wierzchołków o średnicy d, oraz okręgiem podstaw o średnicy dj i wynosi

Okrąg podziałowy dzieli umownie ząb na głowę zęba o wysokości h, i stoję o wysokości h_f. Wysokości te, // — h_a+/i_f, określane w proporcji do modułu zostały znormalizowane i są podawane na rysunku znormalizowanej zębatki od' niesienia. Dla koła zębatego (rys. 5.6) możemy więc obliczać średnicę wierzchołkom (głów) i średnicę podstaw (stóp) następująco:

d. J d+2h„ d_f - d-2h_f,    (5.12)

gdzie d jest średnicą podziałową d — zm_%.

Jako wzorzec do kształtowania uzębienia służy znormalizowana zębatka odniesienie (rys. 5.7). Według niej określa się wymiary kół zębatych oraz projektuje narzędzia do wykonywania uzębienia. W zarysie odniesienia zaznaczona jest linii podziałowa zębatki, położona tak, że mierzone wzdłuż niej grubość zęba s orc szerokość wrębu e są jednakowe i równe połowie podziałki p

V' Żary* otJ tumem* o    odniesienia. b) modyfik*q* zarysu a wierzchołka zęba, m, — 18*^*

nonnoln) iedlug PN-l» M-SSS01 », fcąi zarysu nornulncgo (a. — 20"). h, — wysokość głowy rf" (l^n tuj r Im taili na] (i miiu.i ji, — promień krzywizny krzywej prrcjiriowij

bjj

s *■ e * \p » jnm,,    (5.13)

Linia podziałowa dzieli ząb na głowę i stopę zęba. Wymiary zębów odniesione są do modułu i oblicza się je za pomocą współczynników, będących wymiarami względnymi. Na przykład wysokość głowy zęba h_ó = h* m„, gdzie hi = hjm, jest względną wysokością głowy zęba, nazywaną też współczynnikiem wysokości głowy eęba. Dla zębatki odniesienia /ij = 1. Inne współczynniki wymiarowe są też oznaczone gwiazdką. Należą do nich:

—    współczynnik luzu wierzchołkowego c* = c/m_B,

—    współczynnik łuku przejściowego przy podstawie zęba pi = pf/m_r.

Na ogół przyjmuje się dla zarysu odniesienia c* = 0.25. ale dla kół dopuszcza się w uzasadnionych przypadkach też inne wartości. Znormalizowany kąt zarysu zębatki a = 20° i jest on zarazem nominalnym kątem zarysu ewolwentowego w kole. kształtowanym na bazie tej zębatki.

Podstawowym sposobem seryjnego i masowego wytwarzania kół zębatych cwolwentowych jest obróbka obwiedniawa na specjalistycznych, zautomatyzowanych obrabiarkach. Zasadę obwiedniowego nacinania zębów pokazano na rys. S.8.

*Ji ii- Kształtowanie obwiedniowc uzębienia: PP — limą. podziało* a zębatki ioci-kti się po okręgu podziałowym K koła nacinanego

Ewolwcntowy zarys zęba powstaję jako obwiednia kolejnych położeń zębatki toczącej się po kole. Ruch narzędzia-zębatki względem obrabianego koła można traktować jako zazębienie obróbcze, w którym zębatka wykonuje dodatkowy, tkrawający ruch wzdłuż zęba (rys. 5.9). Stosuje się też narzędzia w postaci frezu ^makowego (rys. 5.10), dłutaka modułowego (rys. 5.11), a także tarczy szlifierskiej "dpowiednio wyprofilowanej. Bok zęba ma zarys ewolweniowy. natomiast krzywizna przejścia do okręgu stóp tworzy karb zmęczeniowy u podstuwy zęba, powodując 'piętrzenie naprężeń, które można wyznaczyć i analizować np. metodą elementów 'kończonych (MES).