pkm osinski
56

310 S. Przekładnie

ii $ 15 Jeśli zachodzi potrzeba zmiany kierunku obrotów, stosuje się układ skryło-witify (rys 5.0 tbi. Cięgna skrzyżowane muszą się mijać w jednej płaszczyźnie, co powoduje ich odchylenie o 90" i wząjcmne ocieranie. Warunki pracy są więc cięższo i dlatego prędkość pasa nie powinna przekraczać 15 m/s. Przełożenie przekładni i. pasem skrzyżowanym przyjmuje się najczęściej równe jedności.

W przypadku krzyżujących się osi kół stosuje się napęd kątowy (rys. 5.61d,e). w któtym występują dodatkowe rolki prowadzące. Niekiedy buduje się napę! pasowy pólskrzyżowany (rys. 5.6Ic). Usytuowanie kół i kierunek ruchu musi być taki. jak przedstawiono na rysunku, gdyż w innym przypadku pas zaraz po uruchomieniu napędu zsunie się 2 kołu.

Aby pas spełniał swoje zadanie jako cięgno napędowe, musi odpowiadać stawianym wymaganiom konstrukcyjnym. Materiał pasa powinien mieć dużą wytrzymałość hu rozrywanie, odporność na ścieranie i zmęczenie, duży współczynnik tarcia w skojarzeniu z materiałem koła pasowego, dużą podatność giętną, czyli mały moduł sprężystości na zginanie £,, lecz zarazem wskazana jest mała oclksztalcalńość przy rozciąganiu, a więc duży moduł sprężystości wzdłużnej E, oraz inne jeszcze dodatkowe cechy, np. niewrażliwość na zmianę temperatury i wilgotność, niska cena itp. Oczywiście trudno znaleźć takie tworzywo, które spełniałoby te wszystkie wymagania. Dlatego też oprócz tworzyw jednorodnych, naturalnych, stosuje się różne kombinacje materiałowe w celu uzyskania najkorzystniejszych właściwości pasów. Przykładem mogą być płaskie pasy gumowe zbrojone tkaniną lub linkami o dużej wytrzymałości, czy pasy wielowarstwowe z cienką, ale mocną taśmą poliamidową, wyklęjóną cienką warstwą skóry chromowej, w celu uzyskania dużego współczynnika tarcia. Taśma poliamidowa jest nośnikiem obciążeń, a bardzo podał-na warstwa skórzana ma zadanie uzyskania dobrego sprzężenia ciernego pasa z kołem.

Długość pasa napiętego w układzie otwartym przekładni (rys. 5.62) jest rowu sumie łuków opasania obu kół oraz odcinków prostych, stycznych do obu kół. Do obliczenia przyjmiemy średnice skuteczne kok czynnego Z>, = £>, +g i biernego D_h = Oj+g. gdzie g — grubość pasa, a D,, £>, — średnice nominalne. Długość past

L, = 2ocosy+i(ZV+/>,)+ y(D_b-D_c)    (52031

Ryt. 5.62,. Schemat przekładni do obliotmi dte gości pata

lob

($■2041

(12051

Ą nD_h+(D„-D_c)im^;

gdzie y = f(rt-/J,).

Kąt Opasania kola małego

Pi = 2aroc0s —, ~

m

Długość pasa w stanie swobodnym jest mniejsza

L~L,-AL, F r! -    (5^06)

gdzie AL jest przyrostem długości pasa wskutek wydłużenia sprężystego pod wpływem napięcia wstępnego siłą F₀.

W podobny sposób, rozpatrując zależności geometryczne, można obliczyć długość pasa w napędzie skrzyżowanym oraz w napędach na kilka kół lub i dodatkowym kołem napinającym.

Moc przenoszona przez przekładnię pasową wyraża się iloczynem siły użytecznej w pasie F, i prędkości liniowej pasa v, czyli

Igy "    ^ ^u (5.2071

lub iloczynem momentu obrotowego i prędkości kątowej, czyli

S|}

W przekładni pasowej jak na rys. 5.63 kołem czynnym jest koło małe. a biernym koło duże; proste odcinki pasa nazwiemy podobnie c/ęg/iem c:ynnym (indeks r) oraz cięgnem biernym (indeks b). Oprócz siły użytecznej

F_ą = F₍-F* i _a\ jL pM) występuje tu siła odśrodkowa, wynikająca z ruchu pasa po lorze kołowym

F*    JjU (1209)

gdzie p — gęstość materiału pasa, v — prędkość pasa, ly — pole przekroju paw łwerolcość b, grubość g).

Siły w wiotkim cięgnie opasującym kolo powiązane są wzorem Eulera

j " m

o,-®*®*'*

Dzieląc siły przez przekrój pasa A =* ńg oraz wykorzystując rałeżn«e |5.2li)i, utrzymuje się odpowiednie naprężenia: czynne

(1211)